Centrum Sztuki Mościce

---

Historia

Prekursorem najważniejszej instytucji kultury w Mościcach była świetlica fabryczna zlokalizowana przy PFZA w Mościcach, która powstała na początku lat 30. XX wieku. Jej głównym celem była obsługa pracowników oraz ich rodzin, a budynek znajdował się w baraku na terenie, gdzie posteriormente urządzono pętlę dla autobusów miejskich.

Po niemieckiej okupacji Polski, można uznać 15 listopada 1947 roku za datę wznowienia działalności świetlicy zakładowej. Otwarto ją ponownie w budynku określanym jako Nowe Kasyno. U początku, budynek, znany pierwotnie jako kasyno urzędnicze, był miejscem, gdzie zapewniano gastronomię, wspierającą lokalne hotele przeznaczone dla kawalerów. Budowę zrealizowano w latach 1936–1938, a świetlica dysponowała ośmioma salami o zróżnicowanej powierzchni oraz przeznaczeniu.

W 1956 roku świetlicę przemianowano na Dom Kultury Zakładów Azotowych im. Feliksa Dzierżyńskiego w Tarnowie. Wraz z rozwojem działalności zaczęła się zarysowywać potrzeba zbudowania nowego obiektu, który umożliwiłby organizację różnorodnych wydarzeń kulturalnych. Budowa rozpoczęła się w 1956 roku, jednak szybko została przerwana; wznowiono ją w 1965. Między 1956 a 1991 rokiem dyrektorem ZDK był Jerzy Szawica, który współpracował z wicedyrektorem Józefem Seremetem. Po powołaniu Mościckiej Fundacji Kultury obaj weszli w skład Rady MFK.

Budowa nowego obiektu przy skrzyżowaniu ulic Traugutta i Czerwonych Klonów zakończyła się 2 czerwca 1971 roku, a nowoczesny budynek oddano do użytku z okazji Dnia Chemika. Wzniesienie to powstało według projektu Zbigniewa S. Bielaka, Bogumiła Zaufala, Bronisława Stefanika i Stanisława Karpiela. Choć niektórzy krytykowali jego formę przypominającą szczyty górskie jako niewłaściwą dla terenów równinnych, inwestycja pochłonęła łącznie 37 milionów złotych.

Głównym wykonawcą inwestycji był Samodzielny Oddział Wykonawstwa Inwestycyjnego Zakładów Azotowych (SOWI ZA), przy współpracy z podwykonawcami, takimi jak Instal i Chemobudowa. Powierzchnia użytkowa obiektu wynosi około 3800 m², a sala widowiskowo-kinowa zmieściła 630 widzów, z kolei kawiarnia obsługiwała 120 klientów. W dużym obiekcie znalazły lepsze warunki pracy m.in. zakładowa biblioteka, która z czasem stała się filią Miejskiej Biblioteki Publicznej, a także Zespół Pieśni i Tańca z kapelą. Swoją siedzibę zdobyło tu również Społeczne Ognisko Muzyczne, działające od 1953 roku, a także Klub Krótkofalowców „Chemik” i tarnowski Oddział Polskiego Związku Krótkofalowców. W marcu 1974 roku zainaugurowano działalność kina „Kosmos”, którego nazwę wybrano w plebiscycie przeprowadzonym w 1971 roku.

Transformacja ustrojowa w Polsce w 1989 roku doprowadziła do restrukturyzacji Zakładów Azotowych, co miało również wpływ na działalność Zakładowego Domu Kultury. W latach 90. instytucja ta musiała dostosować się do nowej rzeczywistości ekonomicznej i społecznej, co w konsekwencji prowadziło do przekształcenia Zakładowego Domu Kultury w Mościcką Fundację Kultury.

W 2006 roku, na mocy decyzji Samorządu Województwa Małopolskiego, Mościcka Fundacja Kultury została przekształcona w nową samorządową instytucję kultury pod nazwą Mościckie Centrum Kultury. W tym okresie przeprowadzono szereg modernizacji, które miały na celu polepszenie infrastruktury i zwiększenie komfortu uczestników wydarzeń. Modernizację budynku realizowano w latach 2008–2011, w tym wykorzystując fundusze Unii Europejskiej w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego.

2 marca 2012 roku instytucję przemianowano na Centrum Sztuki Mościce. Centrum Sztuki Mościce wydaje Magazyn Kultury „Wena”, który podsumowuje oraz zapowiada najważniejsze wydarzenia organizowane w ramach instytucji.

Infrastruktura

Centrum Sztuki Mościce stanowi kluczowy element miasteczka kulturalno-sportowego, które obejmuje szereg atrakcji, w tym stadion żużlowy „Jaskółcze gniazdo”, krytą oraz otwartą pływalnię, kryte sztuczne lodowisko, przekształcone następnie w Hala Jaskółka, oraz sportowo-widowiskową Arenę Jaskółka Tarnów. Dodatkowo znajdują się tu stadion lekkoatletyczny, place zabaw dla dzieci oraz strefy do ćwiczeń fizycznych. W przeszłości funkcjonował tu również mały ogród zoologiczny, który został przeniesiony w 1969 roku do parku przy ulicy Topolowej.

CSM posiada kompleksowe zaplecze, które pozwala na organizację licznych wydarzeń kulturalnych. W jego skład wchodzi:

• widowiskowa sala – przystosowana do koncertów, spektakli teatralnych i seansów filmowych z miejscami dla 581 osób oraz 3 miejscami dla osób z niepełnosprawnością,
• kameryczna sala – idealna do artystycznych pokazów filmowych i spotkań z twórcami,
• wystawiennicza przestrzeń – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku,
• antresola z widownią i tarasem – przeznaczona do koncertów oraz tematycznych spotkań,
• kino – działające jako Kino Millennium, dysponujące dwiema salami kinowymi,
• sale baletowe – miejsce spotkań lokalnego Ogniska Baletowego,
• pracownie artystyczne – wyposażone w niezbędny sprzęt do prowadzenia zajęć warsztatowych.

Budynek Centrum Sztuki Mościce jest w pełni dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W zakresie dostosowań ruchowych, oferuje bezprogowe ciągi komunikacyjne oraz przystosowaną windę. Wizualnie, dostępne są plany obiektu zawierające tyflografiki i alfabet Braille’a, a eksponaty opatrzone są dużą czcionką, również w wersji z audiodeskrypcją. Słuchowo, korzystające z tłumaczeń na język migowy, polskich napisów do filmów oraz pętli indukcyjnej w salach kinowych, oferuje zapowiedzi w języku migowym i z napisami.

Warto zaznaczyć, że dzięki wsparciu Unii Europejskiej, w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, Centrala Sztuki Mościce przeszła dwie gruntowne modernizacje. Pierwsza miała miejsce w latach 2008–2011, a druga w latach 2017–2018, za co instytucja otrzymała Tytuł Modernizacja Roku 2018 w kategorii Obiekty Kultury.

Festiwale i przeglądy

W Centrum Sztuki Mościce organizowane są różnorodne festiwale oraz przeglądy, które odgrywają istotną rolę w kulturalnym życiu regionu.

• Od pierwszej edycji w 1987 roku odbywała się tu Tarnowska Nagroda Filmowa, która dotarła do czwartej edycji w ZDK,
• festiwal teatrów tańca SCENA OTWARTA,
• GÓRNOLOTNI – wydarzenia gromadzące pasjonatów gór,
• DALEKOSIĘŻNI – letnie spotkania podróżników ramach cyklu ZA HORYZONT DOMU,
• Muzyczne Tarasy,
• Tarnowianie,
• FunFest.

Nagrody

Centrum Sztuki Mościce to instytucja, która zdobyła liczne nagrody, potwierdzające jej znaczenie w polskiej kulturze. Oto wyróżnienia, które zostały przyznane tej placówce:

• Srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• Srebrny Medal Polonia Minor,
• Jubileuszowa statuetka Eugeniusza Kwiatkowskiego,
• Statuetka Jana Wnęka,
• Tytuł Modernizacja Roku 2018 w kategorii „Obiekty Kultury” – przyznany za modernizację Sali Widowiskowej,
• Nagroda im. Jana Szczepanika,
• Nagroda Samorządu Województwa Małopolskiego za zachowanie tożsamości społecznej i kulturowej w projektach MRPO,
• Srebrna Róża TEMI za najlepszą ofertę kulturalną w 2012 roku w mieście,
• Nagroda Powiatu Tarnowskiego.

Wszystkie te wyróżnienia świadczą o zaangażowaniu i wysokim standardzie działań Centrum Sztuki Mościce, a także o jego roli w tworzeniu bogatego życia kulturalnego regionu.

Zespoły

W Centrum Sztuki Mościce z dumą działa Zespół Pieśni i Tańca „Świerczkowiacy”. Oferują oni bogaty repertuar, który obejmuje tańce, pieśni oraz obrzędy ludowe pochodzące z wielu regionów Polski. Szczególną uwagę poświęcają tradycjom małopolskim, prezentując m.in. tańce krakowskie, rzeszowskie, śląskie, lubelskie oraz podhalańskie.

Członkowie zespołu występują w tradycyjnych strojach ludowych, które stanowią wierne rekonstrukcje odzieży z różnych regionów kraju. Dodatkowo w swoim repertuarze wykorzystują tradycyjne instrumenty, takie jak skrzypce, akordeon czy kontrabas, co dodaje autentyczności ich wystąpieniom.

Zespół Pieśni i Tańca „Świerczkowiacy” składa się z kilku grup wiekowych, w tym dziecięcej, młodzieżowej i dorosłej, łącząc w sobie tancerzy, śpiewaków oraz muzyków. Powstał on w 1963 roku dzięki inicjatywie grupy miłośników folkloru, którzy pragnęli zachować i popularyzować tradycyjne tańce, pieśni oraz obrzędy ludowe z regionu Małopolski.

Początkowo zespół funkcjonował jako grupa amatorska przy Zakładach Azotowych (teraz znanych jako Grupa Azoty) w Tarnowie. Z biegiem lat zyskał status zespołu działającego w ramach Mościckiej Fundacji Kultury, a obecnie, po różnych restrukturyzacjach, występuje jako grupa w Centrum Sztuki Mościce, instytucji kultury Województwa Małopolskiego.

„Świerczkowiacy” mają na swoim koncie ponad trzydzieści nagród i wyróżnień, a także są certyfikowanym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia CIOFF. Podczas Gali Jubileuszu 60-lecia, zespół został uhonorowany Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

---

Oceń: Centrum Sztuki Mościce

---