Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach

---

Historia

Historia Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach jest niezwykle interesującym tematem, sięgającym początków XX wieku. Decyzja o inauguracji pierwszej fabryki zapadła w 1927 roku, z inicjatywy Ignacego Mościckiego. Nabyty teren o powierzchni 670 hektarów, położony w granicach wsi Świerczków oraz Dąbrówki Infułackiej, został zakupiony od księcia Romana Władysława Sanguszki za sumę 210 tysięcy dolarów amerykańskich, aby zrealizować budowę fabryki w połączeniu z osiedlem mieszkaniowym. 29 czerwca 1929 roku nadano temu miejscu nazwę Mościce. Oficjalne otwarcie Państwowej Fabryki Związków Azotowych miało miejsce w styczniu 1930 roku. Pierwszym dyrektorem technicznym był inżynier Romuald Wowkonowicz, który pełnił tę funkcję do 1933 roku.

W roku 1933 fabryka została połączona z fabryką w Chorzowie, tworząc Zjednoczone Fabryki Związków Azotowych w Mościcach oraz Chorzowie, pod przewodnictwem Eugeniusza Kwiatkowskiego. Inwestycja ta stała się jedną z kluczowych w Polsce lat dwudziestych, a fabryka prowadziła również własne gospodarstwo rolne, w tym warzywnik o powierzchni 6 hektarów oraz poletka doświadczalne.

Fabryka przyciągała uwagę turystów z całego kraju, a dla nich przygotowywano edukacyjne ulotki. Organizowano także odczyty skierowane do rolników, co przyczyniło się do popularyzacji wiedzy na temat produkcji nawozów. W portfolio produktów znajdowały się m.in.: siarczan amonu, azotniak, supertomasyna, kwas azotowy, wodór sprężony, tlen sprężony, kwas solny oraz saletra amonowa. W drugiej połowie lat 30. XX wieku zakład zatrudniał ponad 3200 pracowników i był częścią Centralnego Okręgu Przemysłowego, eksportując swoje wyroby do 60 krajów, w tym do Anglii, Danii, USA, Argentyny, Finlandii, Rumunii, Holandii oraz Wenezueli.

Po wybuchu II wojny światowej, najcenniejsze wyposażenie fabryki, w tym platynowe siatki wykorzystywane jako katalizatory produkcji związków azotowych, zostały ewakuowane na wschód. Niestety, dalsze losy sprzętu nie są znane; istnieją przypuszczenia, że mogły zostać przejęte przez Rosjan. Niedługo potem zakład przeszedł pod niemieckie zarządy, przyjmując nazwę Stickstoffwerke Moscice.

W 1948 roku fabryka wznowiła swą działalność. W ramach sześcioletniego planu rozwoju zrealizowano nowe instalacje, w tym produkcję kaprolaktamu. W późniejszym czasie fabryka zaczęła produkować poliamid, znany jako Tarnamid, a także polichlorek winylu, akrylonitryl i politetrafluoroetylen (handlowo nazywany Tarflen).

Rok 1951 był znaczący, ponieważ Mościce przyłączono do Tarnowa. W czasach PRL, zakład funkcjonował pod nazwą: Zakłady Azotowe im. Feliksa Dzierżyńskiego w Tarnowie.

Struktura organizacyjna

Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach stanowią szereg spółek-córek, które razem tworzą dobrze zorganizowaną grupę kapitałową. W skład tej struktury wchodzą następujące podmioty:

• ATT Polymers GmbH – wcześniej znana jako Polymers Unylon GmbH, jest wiodącym producentem PA-6 w Europie Zachodniej. Po dołączeniu do Grupy Kapitałowej Azoty Tarnów, spółka zyskała integrację technologiczną z dostawcą kaprolaktamu, co jest kluczowym surowcem do produkcji PA-6,
• Zakład Pomiarów i Automatyki „Automatyka” Sp. z o.o. – koncentruje się na automatyce przemysłowej, dostarczając kompleksowe rozwiązania w tym zakresie,
• Biuro Projektów Zakładów Azotowych Biprozat-Tarnów Sp. z o.o. – realizuje różnorodne projekty w obszarze technologii chemicznej, instalacji przemysłowych, a także ochrony środowiska oraz budownictwa ogólnego i przemysłowego,
• Zakład Remontów Elektrycznych oraz Instalatorstwo Elektryczne Elzat Sp. z o.o. – specjalizuje się w remontach oraz diagnostyce silników elektrycznych, a także w budowie i eksploatacji sieci elektroenergetycznych oraz transformatorów,
• Jednostka Ratownictwa Chemicznego Sp. z o.o. – świadczy usługi w zakresie ratownictwa chemicznego, zapewniając bezpieczeństwo w sytuacjach kryzysowych,
• Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego „Koltar” Sp. z o.o. – zajmuje się licencjonowanymi przewozami towarów, wynajmem taboru kolejowego oraz utrzymaniem nawierzchni torowej,
• PROReM Sp. z o.o. – oferuje instalacje technologiczne dla przemysłu chemicznego, energetycznego, spożywczego i wielu innych,
• Zwri Sp. z o.o. – realizuje szeroki zakres usług budowlanych, montażowych oraz instalacji sanitarno-elektrycznych, teletechnicznych. Dawniej znana jako SOWI ZA, przekształciła się w Zakład Wykonawstwa Remontów i Inwestycji.

Przekształcenia i działalność konsolidacyjna

W 1991 roku Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach zmieniły swoją strukturę prawną, przyjmując formę spółki akcyjnej, której właścicielem stał się skarb państwa. Ta decyzja stanowiła istotny krok w kierunku modernizacji i komercjalizacji działalności zakładów. W 2005 roku, Ministerstwo Skarbu Państwa podjęło decyzję o przekazaniu 80% akcji tej spółki podmiotowi o nazwie Nafta Polska, co było pierwszym krokiem na drodze do prywatyzacji. Następnie, w 2006 roku, rozpoczęto działania zmierzające do sprzedaży tych akcji inwestorowi zewnętrznemu.

Inwestorem, który został wyłoniony w ramach procedury prywatyzacyjnej, był koncern PCC AG. Firmę zainteresowało zainwestowanie w Zakłady Azotowe, oferując kwotę 365,8 mln złotych za nabycie 80% akcji. Niestety, Ministerstwo Skarbu Państwa zdecydowało wówczas, że transakcja nie dojdzie do skutku, co z pewnością wpłynęło na dalszy rozwój zakładów.

Prywatyzacja zakładów została ostatecznie zrealizowana za pośrednictwem emisji akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych, co miało miejsce 30 czerwca 2008 roku. W wyniku debiutu giełdowego akcjonariuszami spółki stali się m.in. Ciech oraz PGNiG, co wpłynęło na stabilizację finansową i dalszy rozwój przedsiębiorstwa.

W 2010 roku Zakłady Azotowe w Tarnowie zainwestowały w rozwój, nabywając 100% udziałów w firmie Unylon Polymers GmbH, która znajduje się w Gubinie. Ten nowy nabytek, który specjalizował się w produkcji poliamidów, został włączony do Grupy Kapitałowej Azoty Tarnów i przyjął nazwę ATT Polymers. Celem tej transakcji było wzmocnienie pozycji rynkowej i rozszerzenie oferty produktowej przedsiębiorstwa.

Konsolidacja spółek wielkiej syntezy chemicznej

W 2010 roku nastąpiło kluczowe wydarzenie w historii Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach. Wówczas zarząd zdecydował się na zakup większościowego pakietu, wynoszącego 52,5%, akcji Zakładów Azotowych Kędzierzyn. Ten krok był tylko początkiem, ponieważ w 2011 roku spółka nabyła kolejnych 41% akcji, co otworzyło drogę do dalszej konsolidacji obu przedsiębiorstw.

W tym samym roku, w sierpniu, Zakłady Azotowe przejęły także kontrolę nad 66% akcji Zakładów Chemicznych Police, stając się istotnym graczem na rynku.

Kolejnym znaczącym krokiem w procesie integracji miało miejsce w 2012 roku. Zakłady Azotowe w Tarnowie podpisały umowę konsolidacyjną z Zakładami Azotowymi w Puławach. Efektem tej umowy było utworzenie Grupy Azoty, co znacząco wzmocniło pozycję spółki na rynku chemicznym.

W kwietniu 2013 roku, w ramach dalszych działań na rzecz zacieśnienia współpracy, spółka zmieniła swoją nazwę, co podkreśliło nową jakość i aspiracje w branży.

Sponsoring

Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach są aktywnym uczestnikiem lokalnego życia sportowego, wspierając klub sportowy Unię Tarnów już od momentu swojego powstania w 1927 roku. W ramach swoich działań reklamowych przyjęły hasło: „Z tarnowskim sportem od zawsze!”.

Dyrektorzy naczelni i prezesi

Oto lista osób, które pełniły funkcję dyrektorów naczelnych oraz prezesów Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach w różnych okresach:

• 1927–1929 – Tadeusz Zwisłocki (Dyrektor Naczelny PFZA),
• 1929–1933 – Romuald Wowkonowicz (Dyrektor Techniczny PFZA),
• 1930–1933 – Eugeniusz Kwiatkowski (Dyrektor Naczelny PFZA i ZFZA),
• 1936–1939 – Czesław Benedek (Dyrektor Naczelny ZFZA),
• 1945–1946 – Stanisław Żuczkiewicz,
• 1946 – Hugo Trzebicki,
• 1946–1948 – Józef Szymański,
• 1948–1951 – Stanisław Anioł,
• 1951–1952 – Stanisław Lau,
• 1952 – Mieczysław Gołąb,
• 1953–1958 – Henryk Gładecki,
• 1958–1978 – Stanisław Opałko,
• 1978–1988 – Jerzy Pyzikowski,
• 1988–1994 – Andrzej Kasznia,
• 1994–1999 – Stanisław Maciejczyk,
• 1999–2001 – Antoni Barwacz,
• 2001–2006 – Ryszard Ścigała,
• 2006 – Jarosław Żołędowski,
• 2006–2008 – Jarosław Wita,
• 2008–2013 – Jerzy Marciniak.

---

Oceń: Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach

---