Mościce, malownicza dzielnica przemysłowa Tarnowa, znajduje się w zachodniej części tego miasta. Jest także znana jako osiedle nr 8, które pełni rolę jednostki pomocniczej Gminy Miasta Tarnowa.
Budowa Mościc rozpoczęła się pod koniec lat 20. XX wieku, głównie wokół Państwowej Fabryki Związków Azotowych. Osiedle powstało na terenach dawnych wsi, takich jak Świerczków oraz Dąbrówka Infułacka. Nazwa dzielnicy jest hołdem dla prezydenta Ignacego Mościckiego, który był inicjatorem budowy wspomnianej fabryki.
Mościce zostały zaprojektowane zgodnie z ideą brytyjskiego urbanisty Ebenzera Howarda, który propagował koncepcję miasta-ogrodu. Dzięki dużej ilości terenów zielonych w tej dzielnicy, zminimalizowano negatywne skutki oddziaływania przemysłu chemicznego na środowisko, co nadaje Mościcom miano dzielnicy-ogrodu.
W 1951 roku Gmina Mościce została przyłączona do Tarnowa, a od tego czasu dzielnica zyskała na znaczeniu, głównie dzięki rozwiniętej infrastrukturze sportowo-rekreacyjnej. Można tu znaleźć takie obiekty jak Stadion Miejski, hala widowiskowo-sportowa, znana jako Arena Jaskółka Tarnów, a także kompleks pływalni z odkrytym basenem olimpijskim oraz liczne boiska piłkarskie.
Życie kulturalne w Mościcach koncentruje się w Centrum Sztuki Mościce, gdzie odbywają się różnorodne wydarzenia artystyczne i kulturalne. Na koniec 2022 roku dzielnica była domem dla 9 828 mieszkańców, co podkreśla jej znaczenie i rozwój w obrębie Tarnowa.
Granice Mościc wyznaczają: od północy i zachodu granice miasta Tarnowa, od południa – ul. Krakowska, a od wschodu – rzeka Biała.
Kalendarium
Historia Mościc jest ściśle związana z kluczowymi wydarzeniami, które miały miejsce od lat 20. XX wieku.
– 12 marca 1927 roku rząd podjął decyzję o budowie Państwowej Fabryki Związków Azotowych, która miała powstać na terenie wsi Świerczków oraz Dąbrówki Infułackiej.
– 5 maja 1927 roku rozpoczęto prace budowlane, które zapoczątkowały rozwój tego regionu.
– 26 maja 1927 roku Rada Miasta Tarnowa nadała tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tarnowa prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu.
– 18 czerwca 1927 roku rozpoczęto budowę osiedla przyfabrycznego, co przyczyniło się do dalszego wzrostu ludności.
– W 1928 roku powstał Fabryczny Klub Sportowy „Tarno-Azot”, który w 1930 roku zmienił nazwę na Towarzystwo Sportowe „Mościce”, a od 1950 roku znany jest jako Unia Tarnów.
– W styczniu 1929 roku gminy Świerczków oraz Dąbrówki Infułackiej podjęły decyzję o połączeniu.
– 29 czerwca 1929 roku nowo utworzonej gminie nadano nazwę Mościce.
– 5 października 1929 roku uruchomiono Państwową Fabrykę Związków Azotowych w Budowie, a tego dnia rozpoczął działalność Wydział Elektrowni, który zapewniał energię elektryczną i parę wodną dla pozostałych wydziałów.
– 18 stycznia 1930 roku miało miejsce uroczyste otwarcie fabryki, które zaszczycił swoją obecnością sam prezydent RP Ignacy Mościcki, a także Minister Przemysłu i Handlu Eugeniusz Kwiatkowski oraz biskup Leon Wałęga. Pierwszym dyrektorem fabryki był Tadeusz Zwisłocki.
– W 1931 roku powstała pracownicza spółdzielnia mieszkaniowa „Nasz Dom”, a w 1933 roku utworzono Mościcki Klub Balonowy.
– 1934 roku rozpoczęto budowę osiedla „Za torem”, a ważnym momentem było wmurowanie aktu erekcyjnego w obecności prezydenta i biskupa.
– W tym czasie miało również miejsce tragiczne wydarzenie – od 15 do 20 lipca 1934 roku Mościce i okolice dotknęła powódź, która spowodowała śmierć 9 osób.
– 1 sierpnia 1934 roku utworzono wiejską gminę Mościce, którą kierował Stanisław Kubiński.
– W latach 30. XX wieku kontynuowano rozwój miasta, pozyskując nowe inwestycje, takie jak budowa przychodni lekarskiej.
– W 1941 roku założono cmentarz komunalny przy ul. Czarna Droga, który z biegiem lat był rozwijany.
– 1947 roku fabryka wznowiła swoją działalność, co miało kluczowe znaczenie dla ekonomii regionu.
– W latach 1947-1950 zbudowano Zespół Szkół Technicznych oraz szkołę ogólnokształcącą, znaną od 1999 roku jako Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1.
– 1950 roku zrealizowano rozbudowę osiedla przyfabrycznego, co wpłynęło na wygląd architektoniczny Mościc.
– 1951 roku obszar Mościc został włączony do Tarnowa, a jego nazwa przestała być oficjalnie używana na rzecz określeń jak Tarnów-Zachód.
– 1954 roku oddano do użytku budynki żłobka oraz świetlicy dla dzieci przy ul. Topolowej.
– 1956 roku zakończono budowę kościoła Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, co stało się ważnym punktem dla społeczności lokalnej.
– 1959 roku powstało 118 domów z inicjatywy spółdzielni pracowników Z.A. w tzw. „Osiedlu Chemików”.
– 1960 roku spółdzielnia nauczycielska rozpoczęła budowę 18 domów jednorodzinnych w Dąbrówce Infułackiej.
– 1963 roku działalność rozpoczął „Zespół Pieśni i Tańca „Świerczkowiacy”, a także oddano do użytku Szkołę Podstawową nr 20.
– W latach 60. XX wieku zbudowano obiekty sportowe dla Unii, co przyczyniło się do rozwój kultury fizycznej w regionie.
– 1967 roku otwarto Dom Sportu oraz kompleks basenów, co zyskało uznanie wśród mieszkańców.
– W latach 70. XX wieku wybudowano hotel „Chemik” oraz Dom Wysłużonego Pracownika Chemii.
– 2 czerwca 1971 roku otwarto nowy budynek Zakładowego Domu Kultury Zakładów Azotowych, obecnie znanego jako Centrum Sztuki Mościce.
– 30 września 1975 roku odsłonięto Pomnik – Mauzoleum ku czci żołnierzy Szarych Szeregów na cmentarzu komunalnym.
– 1989 roku Miejska Rada Narodowa przywróciła nazwę Mościce jako część ważnej tożsamości miasta.
– W latach 90. XX wieku oraz XXI wieku spółdzielnia „Dąbrówka” rozszerza działalność, budując nowe bloki i domy szeregowe.
– 9 października 2012 roku odsłonięto pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego, co było symbolicznym wydarzeniem dla mieszkańców.
– 20 czerwca – 2 lipca 2023 roku odbyły się III Igrzyska Europejskie, w ramach których rozgrywano konkurencje takie jak piłka ręczna plażowa, piłka nożna plażowa oraz badminton.
Zabytki
Willa Kwiatkowskiego, znana także pod nazwą Dyrektorówka lub Dom Chemika, to obiekt o wyjątkowym znaczeniu. Zespół ten został ujęty w rejestrze zabytków na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dn. 17 grudnia 1979 roku. Willa usytuowana jest przy ulicy Jarzębinowej 9. Całość założenia willowo-ogrodowego zajmuje obszar dwóch działek – nr 27/13 o powierzchni 10 779 m² oraz nr 27/21 o powierzchni 19 412 m². W skład zespołu wchodzi willa, park, kordegarda oraz ogrodzenie z bramą.
Otoczenie budowli stanowi Park im. Eugeniusza Kwiatkowskiego, który obejmuje powierzchnię 8,34 ha i objęty jest ochroną konserwatorską od 21 lipca 2006 roku. Willa została zaprojektowana przez architekta Konrada Kłosa i zbudowana w latach 1927–1928 przez Biuro Budowlane inż. Antoniego Kiełbasińskiego i S-ka. Budynek, znany również jako pałacyk, zaprojektowano w stylu modernistycznym z nawiązaniami do neoklasycyzmu. Charakteryzuje się wolnostojącą, jednopiętrową konstrukcją o trzech osiach, dwutraktowym układzie oraz częściowym podpiwniczeniem.
Powierzchnia użytkowa wynosi ok. 320 m², a zabudowy – ok. 180 m², zaś kubatura sięga 1260 m³. Elewacja willi jest bogato zdobiona: ryzality z czterokolumnowymi portykami, gzymsy z balustradami tralkowymi oraz kompozycje z kamiennymi wazonami w narożnikach. Elewacja frontowa, północna, jest symetryczna i pięcioosiowa, z charakterystycznym wgłębnym portykiem oraz balkonem na piętrze wspartym na czterech kolumnach. Z kolei elewacja południowa, skierowana ku ogrodowi, także prezentuje pięcioosiową kompozycję, a dodatkowo charakteryzuje się obszernym półkolistym tarasem przylegającym do parku.
Willa pierwotnie miała być komfortowym mieszkaniem służbowym dla dyrektorów Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach oraz była miejscem zamieszkania Eugeniusza Kwiatkowskiego. W przededniu II wojny światowej budynek był lokalem reprezentacyjnym. W czasie konfliktu zbrojnego stał się siedzibą niemieckiego naczelnego dyrektora fabryki oraz wojskowego sądu doraźnego. Po wojnie budynek znalazł się w rękach wielu organizacji, takich jak ZHP, Rada Zakładowa, Wojewódzka Rada Narodowa, a także filie uczelni technicznych jak Politechnika Krakowska oraz Akademia Górniczo-Hutnicza.
W latach 2010–2011 przeszedł kapitalny remont, a obecnie Willa Kwiatkowskiego pełni funkcje reprezentacyjną. Właścicielem tej zabytkowej posiadłości jest Grupa Azoty S.A. W otoczeniu willi znajduje się malowniczy ogród z fontanną oraz popiersiami Ignacego Mościckiego i Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Zespół urbanistyczny osiedla Zakładów Azotowych został wpisany do rejestru zabytków również 17 grudnia 1979 roku, uznawany za unikalny z racji swojego charakteru. W skład osiedla weszły: willa dla dyrektora naczelnego, dwanaście willi dla kierownictwa oraz cztery piętrowe budynki mieszkalne. Do zespołu architektonicznego zalicza się także:
- Restauracja „Kasyno” – zbudowana w latach 1936–1938, w stylu modernistycznym, pierwotnie jako kasyno dla pracowników fabryki, od 1956 roku pełniąca rolę domu kultury, obecnie jest obiektem gastronomicznym.
- „Stare Kasyno” – wybudowane w 1929 roku, od lat 50. XX wieku służyło jako kino „Azot”, obecnie mieści oddział Archiwum Państwowego w Krakowie.
- Kamienne ławki – sześciometrowe, owalne ławki wykonane ze sztucznego piaskowca, powstałe w 1929 roku, które wyróżniają się nowatorską formą, harmonizującą z klasyczną architekturą.
Na osiedlu „Za torem” wmurowano akt erekcyjny 2 czerwca 1934 roku, przy udziale prezydenta Ignacego Mościckiego. Akt umieszczono w kapsule i zabetonowano, a z tej okazji powstał pomnik przy ul. Obrońców Lwowa i Czerwonych Klonów, który świętuje to wydarzenie oraz został wpisany do rejestru zabytków 2 sierpnia 1998 roku.
Spośród innych istotnych zabytków w regionie, warto wymienić:
- modernistyczny budynek dworca kolejowego,
- budynek dawnej rządcówki w Świerczkowie,
- dom przy ul. Czerwonych Klonów 6.
To niezwykle bogate dziedzictwo kulturowe regionu Mościc podkreśla znaczenie architektury oraz historii tego miejsca.
Pomniki i rzeźby
Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego, usytuowany przy ul. Kwiatkowskiego przed budynkiem dyrekcji tarnowskich Azotów, jest dziełem rzeźbiarza prof. Stanisława Szwechowicza. Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 9 października 2012 roku, w dniu obchodów 85-lecia Grupy Azoty S.A, a dokonał go prezydent RP Bronisław Komorowski wraz z Julitą Maciejewicz-Ryś, wnuczką Eugeniusza Kwiatkowskiego. Pomnik, wykonany z brązu, przedstawia popiersie o wysokości 172 cm umiejscowione na granitowym prostopadłościanie o wymiarach 216 × 126 × 76 cm. Koncepcja tego dzieła nawiązuje do wizji pomnika Kwiatkowskiego w Gdyni, a falująca szarfa na cokole symbolizuje jego imię w kontekście wizji i czynu, będącego uosobieniem pragmatycznego dziedzictwa polskiego przemysłu.
Warto również zaznaczyć, że artykuł poświęcony temu pomnikowi można znaleźć pod adresem Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego w Tarnowie.
Obelisk upamiętniający otwarcie fabryki został odsłonięty 18 stycznia 1930 roku w obecności prezydenta Ignacego Mościckiego oraz biskupa Leona Wałęgi. Po drastycznych wydarzeniach we wrześniu 1939 roku, gdy Niemcy zajęli fabrykę, pracownicy ukryli tablicę upamiętniającą otwarcie Państwowej Fabryki Związków Azotowych, która podczas demontażu uległa zniszczeniu. Odbudowana tablica została uroczyście odsłonięta 12 października 1990 roku przed budynkiem administracyjnym tarnowskich Azotów, gdzie umieszczono jej replikę.
Popiersia Eugeniusza Kwiatkowskiego i Ignacego Mościckiego z kolei znajdują się w parku imienia Kwiatkowskiego, gdzie obie rzeźby o wysokości około 68 cm, wykonane z brązu, zostały umieszczone na piaskowcowych cokołach o wysokości 160 cm. Inne popiersie Kwiatkowskiego, wykonane z brązu o wysokości około 60 cm, można zobaczyć w hallu willi, w której mieszkał on w latach 1931–1935 jako dyrektor Fabryki Związków Azotowych.
Głaz upamiętniający erygowanie osiedla „Za torem” został postawiony przez mieszkańców tego obszaru w 1998 r. w celu uświetnienia aktu wmurowania pod budowę osiedla w roku 1934 oraz 80. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Pomnik-głaz ma za zadanie przypominać o historii tego miejsca.
W parku im. Wincentego Muchy stoi także pomnik hm. Wincentego Muchy, który ku czci harcmistrza i harcerzy walczących o wolność narodu, jest granitowym głazem z marmurową tablicą. Pomnik ten został zrealizowany z inicjatywy mieszkańców Mościc oraz Żołnierzy Szarych Szeregów, stawiając sobie za cel uczczenie trudnych momentów w historii Polski.
Przechodzimy dalej do Pomnika-Mauzoleum Szarych Szeregów, który składa się z fundamentu pod obelisk oraz płyty z czterema tablicami. Napis na pierwszej z tablic głosi: „Zginęli w walce z hitlerowskim okupantem w latach 1939–1945”, a kolejne zawierają imiona, pseudonimy i wiek poległych. Architektura tego monumentu, zaprojektowana przez Jacka Sumarę, tworzy wzruszający hołd pamięci tych, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Na zakończenie, cztery białe rzeźby Marcina Zarzeki z 2011 r., inspirowane dziełami z Biennale Form Przestrzennych, oferują unikalny widok na architekturę i sztukę współczesną. Rzeźba autorstwa Wilhelma Sasnala stanowi piramidę z betonu, której zwieńczenie nawiązuje do „zagrożenia, które się nie wydarzyło”, dodaje do całości tej artystycznej opowieści, oferując przestrzeń do refleksji dla przechodniów.
Przemysł
Na terenie Mościc mieści się Grupa Azoty, która wyróżnia się jako lider w zakresie wielkiej syntezy chemicznej w Polsce oraz stanowi jeden z najważniejszych holdingów w branży chemicznej w Europie. Historia obu zakładów sięga roku 1927, kiedy to z inicjatywy ówczesnego prezydenta RP, Ignacego Mościckiego, podjęto decyzję o budowie Państwowej Fabryki Związków Azotowych w pobliżu Tarnowa. Powstanie tej fabryki uważane jest za punkt zwrotny w rozwoju Mościc.
Otwarcie Państwowej Fabryki Związków Azotowych miało miejsce w 1930 roku. Już trzy lata później, w 1933 roku, doszło do fuzji z Państwową Fabryką Związków Azotowych w Chorzowie. Na czoło Zjednoczonych Fabryk Związków Azotowych w Mościcach i Chorzowie stanął wówczas dyrektor mościckiej fabryki, Eugeniusz Kwiatkowski. To znaczące przedsięwzięcie należy do jednych z kluczowych inwestycji okresu międzywojennego w Polsce, będąc częścią Centralnego Okręgu Przemysłowego.
W czasie II wojny światowej fabryka została przejęta przez Niemców i funkcjonowała pod nazwą Stickstoffwerke Moscice. Po zakończeniu działań wojennych, działalność wznowiono w 1948 roku. W latach pięćdziesiątych XX wieku zrealizowano 6-letni plan gospodarczy, a kolejne dekady (60., 70. oraz 80.) przyniosły znaczącą modernizację oraz dalszy rozwój zakładów. W 1991 roku fabryka przekształciła się w spółkę akcyjną Skarbu Państwa.
Okres pomiędzy 2001 a 2007 rokiem zaznaczył się dezinwestycjami oraz nieudanymi próbami prywatyzacji (w 2001 oraz 2006 roku). W dniu 5 marca 2007 roku zarząd Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. (aktualnie Grupa Azoty S.A.) podjął decyzję o wejściu na GPW w Warszawie. Debiut giełdowy, który miał miejsce 30 czerwca 2008 roku, okazał się kluczowy dla dalszego rozwoju spółki oraz dla konsolidacji polskiego sektora chemicznego. W maju 2010 roku Grupa Azoty przyjęła rolę konsolidatora polskiej branży chemicznej. Finalizacja procesu integracji największych polskich zakładów chemicznych miała miejsce w 2014 roku.
Osobny artykuł: Grupa Azoty.
Transport
Komunikacja miejska
W Mościcach mieszkańcy mają dostęp do różnorodnych linii autobusowych tarnowskiej komunikacji miejskiej. Oto najważniejsze z nich:
- 0 (kierunek: al. Jana Pawła II, Kapro),
- 1 (kierunek: al. Jana Pawła II),
- 9 (kierunek: Szpital św. Łukasza, Kapro),
- 12 (kierunek: Ablewicza),
- 14 (kierunek: os. Jasna II, os. Zbylitowska Góra),
- 46 (kierunek: os. Jasna II, Kapro),
- 48 (kierunek: os. Jasna II, Kapro).
Kolej
Na terenie Mościc znajduje się stacja kolejowa Tarnów Mościce, która obsługuje lokalne pociągi Kolei Małopolskich, a także Polregio.
Edukacja
Żłobki
W Mościcach dostępne są różnorodne placówki zajmujące się opieką nad najmłodszymi. W tej kategorii znajduje się Żłobek nr 1, który zapewnia bezpieczne i rozwijające środowisko dla dzieci.
Przedszkola
W tej części miasta funkcjonują także przedszkola, które oferują edukację przedszkolną, w tym:
- Przedszkole Publiczne nr 33,
- Przedszkole Publiczne nr 35.
Szkoły podstawowe
Mościce to także miejsce, w którym znajdują się renomowane szkoły podstawowe, takie jak:
- Szkoła Podstawowa nr 17 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie,
- Szkoła Podstawowa nr 20 im. Władysława Broniewskiego.
Szkoły ponadpodstawowe
W regionie działają również szkoły ponadpodstawowe, które kształcą młodzież i przygotowują ją do dalszej edukacji lub kariery zawodowej. Wśród nich znajdują się:
- IV Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie,
- Zespół Szkół Technicznych im. Ignacego Mościckiego,
- Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Tadeusza Zwisłockiego.
Osiedla mieszkaniowe
W Mościcach można znaleźć różnorodne typy zabudowy, które charakteryzują różne części tego osiedla.
W północnej części Mościc zlokalizowane są bloki mieszkalne, które tworzą zwartą zabudowę.
Natomiast południowa część oferuje wille oraz domy jednorodzinne i szeregowe, co sprzyja bardziej rodzinnemu klimatowi.
Innym interesującym miejscem jest osiedle Dąbrówka Infułacka, gdzie również znajdują się bloki oraz domy szeregowe, co gwarantuje mieszkańcom różnorodność możliwości mieszkalnych.
Na uwagę zasługuje również osiedle Zbylitowska Góra, które przyciąga swoją unikalną atmosferą.
Parki i tereny zielone
W Mościcach znajdują się różnorodne tereny zielone, które zachęcają do aktywnego wypoczynku oraz relaksu. Oto kilka z nich:
- Park im. Eugeniusza Kwiatkowskiego,
- Park im. Wincentego Muchy,
- Park „Sośnina”.
Kultura
W Mościcach, kultura kwitnie dzięki różnorodnym instytucjom i organizacjom, które aktywnie angażują społeczność lokalną. Przykładem może być Centrum Sztuki Mościce, które do listopada 2010 roku funkcjonowało jako Mościckie Centrum Kultury, a wcześniej jako Mościcka Fundacja Kultury i Dom Kultury Zakładów Azotowych w Tarnowie. To miejsce stało się istotnym punktem na kulturalnej mapie regionu.
W obrębie Centrum Sztuki Mościce znajduje się również popularne kino „Millenium”, które przyciąga miłośników filmów różnych gatunków i oferuje im bogaty repertuar.
Warto zwrócić uwagę na Miejską Bibliotekę Publiczną – Filia nr 8, która pełni rolę biblioteki, czytelni oraz telecentrum. Znajduje się ona również w budynku Centrum Sztuki Mościce, co ułatwia dostęp do kultury i informacji.
W społeczności lokalnej szczególne miejsce zajmuje Zespół Pieśni i Tańca „Świerczkowiacy”, który został założony w 1963 roku, a jego kapela działała już od 1959 roku. Siedziba zespołu znajduje się w Centrum Sztuki Mościce, gdzie odbywają się regularne występy oraz zajęcia artystyczne.
Wspiera rozwój kulturalny Mościc również Towarzystwo Przyjaciół Mościc, na czele którego stoi prezes Andrzej Wróżek. Organizacja działa na rzecz integracji społeczności i promowania lokalnych inicjatyw.
Sport
Kluby sportowe
W Mościcach działa kilka klubów sportowych, które przyciągają pasjonatów różnych dyscyplin. Wśród nich znajdziemy KS ZKS Unia Tarnów, który jest jednym z najstarszych oraz najbardziej utytułowanych klubów w regionie. Ponadto działa Unia Tarnów ŻSSA, która również cieszy się dużym uznaniem. Warto wspomnieć o Mościckim Klubie Balonowym, który organizuje liczne wydarzenia związane z lataniem balonami, a także Tarnowskim Yacht Clubie „Azoty”, który skupia miłośników sportów wodnych.
Obiekty sportowe
Mościce dysponują różnorodnymi obiektami sportowymi, które sprzyjają rozwojowi aktywności fizycznej wśród mieszkańców. Głównym obiektem jest Stadion Miejski, który jest przystosowany zarówno do rozgrywek żużlowych, jak i meczów piłki nożnej. Miejski Dom Sportu oferuje szereg venue, w tym krytą pływalnię o wymiarach 25 × 10 m oraz halę sportową. Nie można pominąć również Areny Jaskółka Tarnów (hala widowiskowo-sportowo), która służy jako miejsce odbywania się różnorodnych wydarzeń. Dodatkowo w Mościcach znajdują się korty tenisowe, zarówno przy ul. Traugutta, Zacisznej, jak i w Zbylitowskiej Górze.
Sukcesy sportowe
Mościce mogą pochwalić się wieloma sukcesami sportowymi, szczególnie w żużlu. Do indywidualnych mistrzów Polski należy zaliczyć Zygmunta Pytko, który osiągnął ten tytuł w 1967 roku, a także Janusza Kołodzieja, który zdobył tytuł w latach 2005, 2010 i 2013, oraz Tomasza Golloba, za jego sukcesy w 2006 roku. W 2004, 2005 i 2012 roku drużyna zdobyła tytuł Drużynowego Mistrza Polski, a w 2005 roku trzy pierwsze lokaty na zawodach Indywidualnego Mistrza Polski.
Religia
Religia odgrywa znaczącą rolę w życiu społeczności Mościc. Na terenie tej miejscowości można znaleźć wiele miejsca kultu, w tym kościoły oraz klasztory, które dostarczają nie tylko duchowej opieki, ale także integrują lokalną społeczność.
Parafie rzymskokatolickie
- Parafia NMP Królowej Polski, która łączy mieszkańców w modlitwie i różnych formach działalności religijnej,
- Parafia św. Stanisława Kostki, znana z aktywnego uczestnictwa w życiu lokalnej społeczności.
Klasztory
- Klasztor Sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze, który działa od 1960 roku w Tarnowie, jest miejscem modlitwy i refleksji dla wielu wiernych.
Opieka zdrowotna i społeczna
W Mościcach dostępnych jest kilka kluczowych placówek oferujących usługi zdrowotne i społeczne. Wśród nich znajduje się:
- Miejska Przychodnia Lekarska nr 1,
- Mościckie Centrum Medyczne,
- Dom Opieki Społecznej.
Hotelarstwo i gastronomia
W Mościcach można znaleźć różnorodne obiekty hotelarskie oraz gastronomiczne, które z pewnością zaspokoją oczekiwania gości i mieszkańców. Oto niektóre z nich:
- „Hotel Cristal Park” (wcześniej Hotel „Chemik”) – oferuje usługi hotelowe, restauracyjne oraz kawiarnię, a także malowniczy Dworek Modrzewiowy,
- Zajazd „Pod Różami” – zlokalizowany przy ul. Chemicznej, idealny na szybki posiłek,
- Restauracja „Kasyno” – znana z szerokiej gamy potraw,
- Pizzeria „Rotunda” – miejsce, gdzie można delektować się pysznymi pizzami,
- Pizzeria „Verona” – oferująca klasyczne włoskie dania.
Obiekty handlowe
Na terenie Mościc znajduje się wiele różnorodnych obiektów handlowych, które zaspokajają potrzeby mieszkańców.
- Dom handlowy Sezam,
- Supermarkety:
- Delikatesy Centrum (usytuowane przy ulicy Czerwonej),
- Biedronka (dwa punkty),
- Dąbrówka (TSS Społem),
- SPAR, który dawniej nosił nazwę Kombinacik,
- Żabka (wcześniej znana jako Jaskółka),
- Rossmann (wcześniej też pod nazwą Jaskółka),
- Groszek,
- Delikatesy Bajpix,
- Intermarché,
- Lidl,
- Plac targowy zlokalizowany przy ul. Akacjowej,
- Apteki:
- ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego,
- ul. Czerwonych Klonów,
- ul. Akacjowa.
Inne obiekty użyteczności publicznej
W Mościcach znajduje się szereg istotnych obiektów użyteczności publicznej, które pełnią ważne funkcje w życiu lokalnej społeczności. Oto niektóre z nich:
- Komenda Miejska Policji,
- Komisariat Policji Tarnów-Zachód,
- Zakład Karny Tarnów-Mościce,
- Urząd Dozoru Technicznego,
- Archiwum Państwowe,
- Jednostka Ratownictwa Chemicznego,
- Jednostka Straży Pożarnej przy Zakładach Azotowych,
- Ośrodek Interwencji Kryzysowej,
- Cmentarz Komunalny w Mościcach,
- Dom Działkowca „Jaskółka”,
- most nad Dunajcem koło Tarnowa.
Każdy z wymienionych obiektów odgrywa swoją unikalną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa, administracji i wsparcia dla mieszkańców.
Osoby związane z Mościcami
Wśród osób, które odegrały znaczącą rolę w historii Mościc znajdziemy wiele wybitnych postaci. Warto zwrócić uwagę na kilka z nich, które przyczyniły się do rozwoju tej miejscowości.
- Romuald Wowkonowicz, pełniący funkcję dyrektora technicznego w Państwowej Fabryce Związków Azotowych,
- Stanisław Kubiński, który był naczelnikiem gminy Moście w latach 1932-1939,
- Eugeniusz Kwiatkowski, będący menedżerem i politykiem, a także dyrektorem wspomnianej fabryki,
- Ignacy Mościcki, znany prezydent II Rzeczypospolitej Polskiej,
- Stanisław Opałko, długoletni dyrektor Zakładów Azotowych w latach 1958–1978,
- ks. Stanisław Indyk, proboszcz i budowniczy lokalnego kościoła,
- ks. Jan Rec, który wieloletnio pełnił funkcję proboszcza parafii w Mościcach,
- ks. Michał Heller – profesor filozofii na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, teolog, fizyk i kosmolog, który zdobył Nagrodę Templetona oraz tytuł Honorowego Obywatela Tarnowa,
- Paweł Huelle, uznawany za literata oraz autora wielu książek, w tym „Mercedes-Benz. Z listów do Hrabala”, inspirujący się biografią swojego dziadka, inżyniera PFZA,
- Zygmunt Pytko, utytułowany żużlowiec, indywidualny mistrz Polski,
- Janusz Kołodziej, żużlowiec wielokrotny drużynowy mistrz świata,
- Tony Rickardsson, który zdobył tytuł wielokrotnego mistrza świata oraz jest honorowym obywatelem Tarnowa,
- Łukasz Kwiatkowski, reprezentujący nas w świecie koszykówki,
- Mieczysław Bień, były prezydent Tarnowa,
- Wilhelm Sasnal, uznany artysta plastyk,
- Ryszard Ścigała, były prezydent Tarnowa i były dyrektor Zakładów Azotowych.
Każda z tych postaci wpłynęła na rozwój Mościc, wprowadzając innowacje i sprawując ważne funkcje w różnych dziedzinach życia społecznego oraz rzucając nowe światło na historie lokalne.
Przypisy
- MarekM. Smoła, Zespół Pieśni i Tańca Świerczkowiacy: Ludzie – Miejsca – Wydarzenia: 60 lat aktywności artystycznej, Tarnów-Mościce, 2023, s. 22-26, ISBN 978-83-65228-40-6.
- 60-lecie Zespołu Pieśni i Tańca Świerczkowiacy, Kurier Tarnowski, 08.05.2023 r. [dostęp 01.08.2023 r.]
- Spada liczba mieszkańców Tarnowa. Ile osób mieszka na poszczególnych osiedlach? www.eska.pl [dostęp 05.07.2023 r.]
- Budynek dawnej rządcówki, zabytek.pl [dostęp 08.01.2023 r.]
- Towarzystwo Przyjaciół Mościc, www.moscicetpm.org [dostęp 01.08.2023 r.]
- Dyrektorówka, zabytek.pl [dostęp 07.01.2023 r.]
- 50 lat Centrum Sztuki Mościce, www.radiokrakow.pl [dostęp 04.10.2022 r.]
- Robert Gąsiorek, Tarnów. Dworzec PKP w Mościcach został wpisany do rejestru zabytków, 04.08.2021 r. [dostęp 2021].
- Historia Oddziału w Tarnowie. ank.gov.pl [dostęp 28.02.2016 r.] [zarchiwizowane 22.03.2016 r.]
- Mościce w 120 minut. it.tarnow.pl [dostęp 28.02.2016 r.]
- Białas i Szymanowski, 2000, s. 36.
- Białas i Szymanowski, 2000, s. 39.
- Białas i Szymanowski, 2000, s. 80.
- Białas i Szymanowski, 2000, s. 138.
- Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego. mmtarnow.com [dostęp 28.02.2016 r.]
- Ks. Tomasz Kupiec, Duszpasterstwo w parafii Tarnów-Mościce na tle przemian społecznych, kulturowych i religijnych w latach 1939-2014, Tarnów 2021 r.
- Tarnów – pomnik głaz upamiętniający erygowanie osiedla, www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp 09.12.2020 r.]
- Stadion Miejski w Tarnowie (Jaskółcze Gniazdo), stadiony.net [dostęp 19.10.2021 r.]
- Pływalnia kryta – MDS im. Andrzeja Kiełbusiewicza – Tarnowski Ośrodek Sportu i Rekreacji [dostęp 19.10.2021 r.]
- Miejski Dom Sportu – hala sportowa imienia Andrzeja Kiełbusiewicza – Tarnowski Ośrodek Sportu i Rekreacji [dostęp 19.10.2021 r.]
- Arena Jaskółka Tarnów [dostęp 19.10.2021 r.]
- Korty Tenisowe – Mościce – Tarnowski Ośrodek Sportu i Rekreacji [dostęp 19.10.2021 r.]
- L. Lichwała, Kasyna w Mościcach, w: Encyklopedia Tarnowa, Dział 02 – Gospodarka, Tarnów 2010 r.
- Rzeczpospolita Mościcka. 80 lat tarnowskich Zakładów Azotowych (1927–2007), Tarnów 2007 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Terlikówka | Grabówka (Tarnów) | Strusina | Chyszów | Pogwizdów (Tarnów) | Rzędzin | Zabłocie (Tarnów) | Zawale (Tarnów) | Dąbrówka Infułacka | Krzyż (Tarnów)Oceń: Mościce