Chyszów


Chyszów to nazwa dzielnicy Tarnowa, która funkcjonuje jako osiedle numer 9. Jest to jednostka pomocnicza w ramach Gminy Miasta Tarnowa, co podkreśla jej znaczenie administracyjne i społeczne w regionie.

Warto zaznaczyć, że Chyszów został przyłączony do Tarnowa w 1951 roku, co miało wpływ na rozwój tej okolicy oraz jej integrację z pozostałymi częściami miasta.

Lokalizacja

Osiedle Chyszów znajduje się w centralnej oraz zachodniej części miasta, usytuowane na prawym brzegu rzeki Biała. Graniczy ono ze Świerczkowem oraz z obszarem Mościc, co tworzy znaczący punkt odniesienia dla lokalnej społeczności. Od wschodu otaczają go tereny Strusiny, gdzie jego granice dochodzą do ulic Osiedle oraz Obywatelskiej.

Osiedle Chyszów rozciąga się w kierunku południowym od regionu Klikowej, obejmując obszar od Rowu Chyszowskiego, który znajduje się na północy, aż po linię kolejową nr 91, biegnącą na południu. Taki zasięg geograficzny sprawia, że jest to miejsce wyjątkowo dobrze skomunikowane, co jest istotne zarówno dla mieszkańców, jak i odwiedzających.

Historia

Chyszów to wieś o bogatej historii, której pierwsze zapisy pochodzą z początku XV wieku. 4 marca 1426 roku, podkomorzy sandomierski Andrzej z Żelichowa, ustalił granicę pomiędzy dobrami Jana z Tarnowa a Chyszowem, który należał do szlachetnych, Jana i Piotra. Osadę założył Jan Romer, za zgodą króla Władysława Jagiełły, i przez wiele lat stanowiła ona siedzibę rodu Romerów. Na przełomie XVI i XVII wieku, Romerowie opuścili Chyszów, przenosząc się do Bieździedzy.

W XIX stuleciu Chyszów znalazł się w posiadaniu folwarcznym książąt Sanguszków. Po I rozbiorze Polski, osada weszła w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. W 1884 roku we wsi działały dwa młyny wodne, a w 1892 roku, dzięki austriackim władzom, uruchomiono pierwszą szkołę. Książę Eustachy Stanisław Sanguszko zainwestował w lokalną hodowlę, budując stadninę koni, znaną z hodowli, m.in. czystej krwi arabskiej.

W 1906 roku rozpoczęła działalność kolej, a pierwszą linię kolejową nr 115 oddano do użytku na terenie Chyszowa. Podczas I wojny światowej, w 1915 roku, zbudowano cmentarz wojskowy. Dwa lata później, w 1917 roku, rozpoczęły działalność warsztaty naprawy taboru kolejowego, które w 1951 roku przekształcono w Zakłady Mechaniczne „Tarnów” Zakłady Mechaniczne „Tarnów”.

Po zakończeniu II wojny światowej, stadninę oraz dobra folwarczne Sanguszków upaństwowiono przy reformie rolnej. W 1951 roku teren Chyszowa został włączony do Tarnowa. W 1966 roku mówi się o ukończeniu budowy nowej szkoły podstawowej, która rozpoczęła się dwa lata wcześniej. W latach 70. XX wieku, część Chyszowa zadrzewiono, co doprowadziło do powstania lasku Chyszowskiego – strefy ochronnej dla Zakładów Azotowych.

Po 1990 roku, teren dawnego folwarku stał się opuszczony, a część budynków została wyburzona. W 2011 roku zainaugurowano działanie placu targowego „Chyszów”. W 2023 roku uchwałą rady miasta, powstało osiedle nr 9 „Chyszów”, które zyskało status jednostki pomocniczej Gminy Miasta Tarnowa.

Demografia

Chyszów, uznawany za najmniejsze osiedle Tarnowa, według danych z końca 2022 roku, ma zaledwie 1956 mieszkańców. W przeszłości, w 1921 roku, na jego obszarze było 66 budynków mieszkalnych, w których mieszkało 500 osób.

W połowie 1965 roku, w dzielnicy Chyszów, o powierzchni 364 hektarów, odnotowano 1591 mieszkańców na stałe. Największą populację Chyszów zarejestrowano w 2018 roku, jednak od tego momentu liczba ludności wykazuje wyraźny trend spadkowy.

Zabytki

Cmentarz wojenny nr 200 to wyjątkowe miejsce, które kryje w sobie bogatą historię z czasów I wojny światowej. Został zaprojektowany przez Antona Müllera i oficjalnie otwarty w 1915 roku. To miejsce spoczynku dla 1358 żołnierzy, którzy oddali swoje życie w tym tragicznym okresie.

Warto również zauważyć, że cmentarz ten jest punktem zainteresowania, dla tych, którzy pragną zgłębić historię wojenną regionu. Dla chętnych, istnieje osobny artykuł, który szczegółowo opisuje Cmentarz wojenny nr 200 w Tarnowie-Chyszowie.

Przypisy

  1. Nowe granice osiedli [online], tarnow.pl [dostęp 15.07.2023 r.]
  2. Spada liczba mieszkańców Tarnowa. Ile osób mieszka na poszczególnych osiedlach? [online], www.eska.pl [dostęp 05.07.2023 r.]
  3. Szczucinka [online], szczucinka.pl [dostęp 12.09.2017 r.]
  4. KrzysztofK. Gzyl KrzysztofK., Szlak Sanguszków [online], www.it.tarnow.pl [dostęp 12.09.2017 r.]
  5. Kalendarium / Historia miasta / [online], www.tarnow.pl [dostęp 12.09.2017 r.]
  6. Historia szkoły ← Szkoła Podstawowa Integracyjna Nr 11 [online], spi11.tarnow.pl [dostęp 12.09.2017 r.]
  7. Lasek Chyszowski przy SP 11 w Tarnowie [online], www.parki.org.pl [dostęp 12.09.2017 r.]
  8. KasperK. Niesiecki KasperK., Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, S. J. Powiększony dodatkami z późniejszych autorów rękopismów, dowodów, Breitkopf i Haertel, 1841 [dostęp 12.09.2017 r.]
  9. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 01.02.2014 r.]
  10. Dz.U. z 1951 r. nr 35, poz. 272
  11. Tadeusz Rutowski (red.), Rocznik statystyki przemysłu i handlu krajowego, Rocznik I, zeszyt 1 Młynarstwo s. 107, Lwów 1886
  12. Skorowidz Miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. XII s. 34, GUS Warszawa 1925
  13. Instytut Geografii PAN, Prace geograficzne nr 82 - Prace z geografii średnich miasta w Polsce. Problematyka Tarnowa. s.232; PWN, 1971

Oceń: Chyszów

Średnia ocena:4.57 Liczba ocen:24