Zakłady Mechaniczne „Tarnów”

---

Historia

W latach 1917–1945

Początek działalności Zakładów Mechanicznych „Tarnów” sięga roku 1914, kiedy to w Tarnowie rozpoczęto organizację warsztatów zajmujących się naprawą taboru kolejowego. Prawdziwe uruchomienie miało miejsce w roku 1917. Wspomniane warsztaty powstały w odpowiedzi na rosnące potrzeby komunikacyjne, a miasto zyskało swoje pierwsze połączenie kolejowe (z Krakowem i Dębicą) już w 1856 roku.

Na początku XX wieku Tarnów był uznawany za istotny węzeł transportowy w Galicji. Wzrost znaczenia kolei, szczególnie po wybuchu I wojny światowej, kiedy to miasto stało się punktem transportowym dla wojsk, spowodował, że konieczne stało się utworzenie warsztatów kolejowych w Tarnowie. Tak więc, w 1917 roku, zainaugurowano działalność warsztatów naprawczych, na początku specjalizujących się w naprawach wagonów towarowych, a później również osobowych.

Po uzyskaniu niepodległości przez Polskę, nastąpiła rozbudowa warsztatów, które weszły w skład Polskich Kolei Państwowych, tym samym stając się największym zakładem w mieście. W latach 30. XX wieku były drugim, po Państwowej Fabryce Związków Azotowych, pracodawcą w powiecie, zatrudniającym znaczne liczby ludzi. Nawet w czasie okupacji niemieckiej warsztaty kontynuowały swoją działalność, a liczba zatrudnionych wzrosła do 4500 osób. Niestety, w 1944 roku Niemcy wywieźli dużą część wyposażenia, a to, czego nie udało się zabrać, zostało zniszczone.

Okres powojenny

Po zakończeniu działań wojennych zakład został odbudowany. W końcówce lat 40. XX wieku Zakłady Naprawcze Parowozów i Wagonów Nr 4 zatrudniały już 2500 pracowników. W 1951 roku, na mocy porozumienia między Ministerstwem Kolei a Ministerstwem Przemysłu Ciężkiego, nastąpiło przeniesienie zakładów pod nowy resort, a ich nazwa zmieniła się na Zakłady Mechaniczne Tarnów. W 1952 roku rozpoczęto budowę zaplecza technicznego oraz wprowadzono nowe technologie dostosowane do produkcji uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Pierwszym produktem wojskowym, którego produkcję uruchomiono w Tarnowie, była 37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K) z celownikiem AZP-37-1. Kolejnymi wyrobami były 37 mm działka lotnicze N-37D, montowane w samolotach produkowanych na licencji w PZL-WSK Mielec, a także w różnych modelach MiG-15 i MiG-17. Przełom lat 50. XX wieku przyniósł spadek produkcji dla wojska, co skutkowało poszukiwaniem nowych możliwości. Wówczas zakłady rozpoczęły produkcję tokarek i narzędzi do obróbki skrawaniem, co zyskało uznanie w sektorze cywilnym, a ten profil działalności przetrwał do dzisiaj.

Pod koniec lat 50. XX stulecia ponownie zwiększono produkcję wojskową, obejmującą 57 mm armaty przeciwlotnicze S-60 oraz podwozia dla moździerzy i sprzętu radiolokacyjnego, jak i karabin maszynowy KPWT dla transporterów opancerzonych SKOT. W połowie lat 60. XX wieku produkcję ponownie ograniczono, a zakład skupił się na obrabiarkach i urządzeniach chłodniczych, przyjmując kontrolę Zjednoczenia Przemysłu Obrabiarek i Narzędzi Ponar, które zmieniło nazwę na Zakłady Mechaniczne Ponar – Tarnów. W 1970 roku nastąpił powrót do produkcji wojskowej i w 1971 roku z zakładów wydzielono Ośrodek Badawczo-Gwiazdowy Sprzętu Mechanicznego zajmujący się modernizacją uzbrojenia przeciwlotniczego.

W wyniku tych przemian, zakład produkował 23 mm lufę wkładkową wz. 67, wzmocnioną wersję wz. 73, a także 100 mm armaty czołgowe T-55 i w 1979 roku armatę morską ZU-23-2M Wróbel. Z końca lat 70. XX w. pochodziły również pierwsze modelowe karabiny maszynowe NSW oraz ich wersje czołgowe. Ostatnie licencyjne wyroby z Tarnowa to lufy i części do armat morskich 25 mm 2M-3 oraz 30 mm AK-230M, a także elementy mechaniczne do celowników peryskopowych, używanych w samobieżnej haubicy 2S1 Goździk.

Od lat 80. XX wieku tarnowskie zakłady zaczęły produkować wyroby krajowe i modernizować produkty oparte na licencjach. W 1982 roku rozpoczęto wytwarzanie automatycznych wyrzutni granatów łzawiących AWGŁ-3, przeznaczonych dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W dziewiątej dekadzie XX wieku, w cieniu przełomowych zmian, zakłady poszukiwały nowych rynków dla produktów cywilnych, produkując obrabiarki sterowane numerycznie.

W latach 90. XX wieku kontynuowano modernizację sprzętu wojskowego, co znacząco przyspieszyło po przystąpieniu Polski do NATO w 1999 roku. Rozpoczęto dostosowywanie uzbrojenia do nowej natowskiej amunicji, co zaowocowało m.in. dostosowaniem granatnika rodziny Pallad do używania 40 mm pocisków. Nowością produkcyjną stały się karabiny maszynowe rodziny UKM-2000, oparte na licencyjnym PKM, którego produkcję przeniesiono do Tarnowa w 2003 roku z HCP w Poznaniu. Obecnie w ZMT wytwarzanym karabinem maszynowym pozostaje model Bor kal. .338 LM, przy czym najrzadszym karabinem wyborowym z ZMT jest Tor, a także prototypowy granatnik automatyczny GA-40.

Oprócz produkcji, tarnowskie zakłady świadczą również różne usługi, takie jak cięcie blach za pomocą technologii laserowej, gięcie stali, spawanie oraz hartowanie elementów stalowych.

W 2002 roku powstała Grupa Kapitałowa Bumar, z którą powiązały się tarnowskie zakłady. W 2010 roku dostarczono elementy do polskiego lekkiego czołgu Anders. 2 lipca 2012 roku nastąpiło połączenie Zakładów Mechanicznych „Tarnów” S.A. z Ośrodkiem Badawczo Rozwojowym Sprzętu Mechanicznego, podczas gdy od 2015 roku wspomniane zakłady są członkiem Polskiej Grupy Zbrojeniowej.

Wybrane produkty

Zakład Mechaniczny „Tarnów” oferuje szeroką gamę produktów, które wyróżniają się wysoką jakością oraz innowacyjnym podejściem do technologii uzbrojenia. Poniżej przedstawiamy wybrane rozwiązania dostępne w ofercie.

• System Broni Modułowej MWS-15 – kal. .223Rem, 5,56×45 mm NATO, .300BLK,
• System Broni Modułowej MWS-25 – kal. .308Win, 7,62×51 mm NATO, 6,5 Creedmoor,
• System Broni Modułowej MWS-38 – kal. .338LM, 8,6×70 mm,
• Powtarzalny karabin wyborowy BOR kal. .308Win, 7,62×51 mm NATO,
• Powtarzalny karabin wyborowy ALEX-338 kal. .338LM, 8,6×70 mm,
• Wielkokalibrowe karabiny wyborowe WKW TOR, ZMT WKW .50 kal. 12,7×99 mm .50BMG,
• Uniwersalne karabiny maszynowe UKM-2000P, UKM-2020S, UKM-2000C kal. 7,62×51 mm, 308Win,
• Wielkokalibrowe karabiny maszynowe WKM-B kal. 12,7×99 mm, .50BMG oraz NSW Utios kal. 12,7×108 mm,
• Granatnik RGP-40,
• Lekkie moździerze LM-60D, LMP-2017 kal. 60 mm oraz LMC-2021 kal. 60,7 mm,
• Armata przeciwlotnicze i rakietowo-artyleryjskie ZUR-23-2KG JODEK-G, ZU-23-2CP, ZU-23-2MR WRÓBEL-II,
• Przeciwlotniczy system rakietowo-artyleryjski PSR-A Pilica,
• Samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy ZSU-23-4MP Biała,
• Zdalnie sterowane moduły uzbrojenia ZSMU A3, ZSMU A3B, ZSMU A5,
• Kryta mobilna strzelnica ćwiczebna w kontenerach 40FT HC,
• Lekki obserwacyjno-obronny kontener LOOK.

Każdy z wymienionych produktów cechuje się zaawansowanymi rozwiązaniami technologicznymi oraz dostosowaniem do potrzeb zarówno wojska, jak i służb mundurowych.

Produkty rozwijane

W ofercie Zakładów Mechanicznych „Tarnów” znajdują się innowacyjne rozwiązania, które zaspokajają potrzeby współczesnego rynku zbrojeniowego. Przykłady powstałych produktów obejmują:

• napędowy karabin maszynowy WLKM-12,7 Szafir,
• zdalnie sterowany system przeciwlotniczy ZSSP-35.

---

Oceń: Zakłady Mechaniczne „Tarnów”

---