Emil Merz

---

Życiorys

Emil Merz był dzieckiem Salomona i Reginy, pochodzącym z rodziny żydowskiej. Jego ojciec pełnił funkcję sędziego w Sądzie Okręgowym. W Tarnowie odbył edukację w gimnazjum klasycznym. W 1917 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wiedeńskim, uzyskując doktorat obojga praw. W latach 1917–1924 pracował jako aplikant sądowy, a później aplikant adwokacki w swoim rodzinnym mieście.

Od 1925 roku zaczął angażować się jako działacz Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom, wspierając obrony w sprawach o charakterze politycznym. Od 1928 roku pracował jako adwokat w Tarnowie, a z biegiem lat, w 1938 roku, przeniósł się do Warszawy. Od 6 kwietnia 1943 do 1944 roku był żołnierzem 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty, a później związał się z aparatem bezpieczeństwa 1 Armii Wojska Polskiego.

W latach 1944–1948 pracował w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie awansował na stopień kapitana w 1946 roku. W tym ministerstwie od 16 stycznia 1946 był zastępcą kierownika Wydziału Szkoleniowego w Zarządzie Personalnym, a od 14 marca 1946 do 15 lipca 1948 piastował stanowisko naczelnika tego wydziału. Od 25 listopada 1947 pełnił obowiązki dyrektora Szkoły MBP w Legionowie. Po 15 lipca 1948 kontynuował swoją karierę w Ministerstwie Obrony Narodowej.

W 1949 roku został naczelnikiem Wydziału Szkół Prawniczych Departamentu Szkolenia Kadr i Zawodów Prawniczych w Ministerstwie Sprawiedliwości. W tym samym roku został także sędzią Sądu Najwyższego, gdzie przez cztery lata przewodniczył tajnemu wydziałowi III Izby Karnej, odpowiedzialnemu za rozpatrywanie odwołań od wyroków pierwszej instancji. W 1952 roku był sędzią sprawozdawcą, który uczestniczył w 34 wyrokach o karę śmierci, z których 14 zostało przez niego utrzymanych.

W tym samym okresie odegrał istotną rolę w sprawie mordu sądowego na generale Fieldorfie. 20 października 1952 roku przewodniczył posiedzeniu w trybie tajnym, które, odbywając się bez obecności oskarżonego, zatwierdziło wcześniej wydany wyrok śmierci pod przewodnictwem sędzi Marii Górowskiej. Kolejnego 12 grudnia 1952 roku wspólnie z sędziami Gustawem Auscalerem oraz Igorem Andrejewem negatywnie zaopiniował prośbę o ułaskawienie.

Jego działalność w Sądzie Najwyższym stała się przedmiotem postępowania dyscyplinarnego, które wszczęto na wniosek komisji powołanej w efekcie wydarzeń października 1956 przez ministra sprawiedliwości, Zofię Wasilkowską. Choć formalnie został oczyszczony z zarzutów, stwierdzono jego istotny udział w sprawach o podłożu politycznym. Ostatecznie, w wyniku niepełnej analizy, uznano 16 spraw za rażące naruszenie prawa. Mimo kontrowersji, Merz orzekał w Sądzie Najwyższym aż do osiągnięcia wieku emerytalnego w 1962 roku, kiedy to otrzymał rentę specjalną.

Na emeryturze publikował różne prace oraz artykuły, w tym w piśmie „Państwo i Prawo”. W związku z śledztwem o mord sądowy na generale Fieldorfie, które rozpoczęto w 1992 roku przez Główną Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Emil Merz znalazł się w gronie podejrzanych. Jednak z powodu jego wcześniejszej śmierci nie poniósł żadnych konsekwencji.

Zmarł 18 kwietnia 1972 roku w Warszawie. Ostatecznie został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B17-7-20).

Odznaczenia i ordery

Emil Merz był zasłużonym polskim działaczem, który zdobył uznanie dzięki wielu osiągnięciom. W swojej karierze otrzymał szereg wyróżnień i odznaczeń, które świadczą o jego wpływie i poświęceniu dla Polski.

• krzyż oficerki orderu odrodzenia polski, 1954,
• krzyż kawalerski orderu odrodzenia polski, 1946.

---

Oceń: Emil Merz

---