Baszta Książęca w Tarnowie

---

Lokalizacja

Obiekt znany jako baszta Książęca znajduje się w niezwykle malowniczej lokalizacji przy ulicy Kapitulnej 2, w sercu tarnowskiej Starówki. Jest to miejsce o dużym znaczeniu historycznym, usytuowane po północnej stronie dawnych miejskich obwarowań, które stanowią świadectwo bogatej przeszłości tego regionu.

Historia

Historia Baszty Książęcej w Tarnowie jest nieco tajemnicza, ponieważ nie ma dokładnych danych dotyczących jej daty powstania. Wydaje się, że konstrukcja mogła być zrealizowana w XIV wieku, jednak pewne źródła sugerują, że jest ona późniejszym elementem systemu obronnego, datowanym na XVI wiek. Niepewność dotycząca chronologii wybudowania baszty może wynikać z jej cegły, która przypomina materiał używany do wznoszenia pobliskiej XVI-wiecznej bastei.

Kolejnym czynnikiem rozgrzewającym debatę odnośnie do czasu powstania budynku jest jego architektura, która przypomina krakowskie baszty, przebudowywane na przełomie XV i XVI wieku. Na temat datacji tych konstrukcji wypowiadał się Józef Dutkiewicz, jednak podaje on sprzeczne teorie, sugerując, że baszta mogła zostać zbudowana wcześniej i jedynie w XVI wieku została oczyszczona i dostosowana.

Wiek XVI mógł przynieść również pewne zmiany w budowli, która być może doznała przebudowy, co mogło objąć m.in. obniżenie jednej kondygnacji. Według jednego ze źródeł, w tym okresie baszta stała się częścią domu prepozyta, obecnie znanego jako sufragania, który przylegał do obronnych murów miasta.

W XIX wieku, baszta została przystosowana do zamieszkania, a w 1966 roku częściowo wykorzystywana była w celach gospodarczych. W tym czasie jej właścicielem oraz użytkownikiem była tarnowska kuria diecezjalna.

Obecnie, niestety, budowla nie jest otwarta dla zwiedzających, a dodatkowo jest praktycznie niewidoczna z ulic, z uwagi na otaczające ją inne obiekty. Dostęp do niej możliwy jest jedynie po uzyskaniu specjalnego zezwolenia od władz duchownych, które są odpowiedzialne za administrację budynku sufraganii przy ul. Kapitulnej 2.

Architektura

Baszta Książęca w Tarnowie to interesujący przykład średniowiecznej architektury obronnej, która zachowała wiele swoich pierwotnych cech.

Jest to konstrukcja w stylu gotyckim, zbudowana z cegły w wątku polskim. Budynek nie jest podpiwniczony, a jego pierwotna wysokość miała wynosić trzy kondygnacje nadziemne. Charakterystyczne dla tej budowli są także grube ściany, osiągające w dolnych partiach aż 1,8 metra grubości.

Baszta była usytuowana w sposób, który pozwalał jej na wysunięcie się na zewnątrz ściany murów, tworząc charakterystyczny obrys, który obejmował jedną trzecią jej całości. Pomimo tego, że rodzaj strzelnic ograniczał jej funkcjonalność, pierwotnie posiadała dwie lub trzy strzelnice, z czego dwie znajdowały się od strony północnej, a trzecia mogła być zlokalizowana od zachodu. W związku z tym, nie była zdolna do efektywnego ognia obronnego, co sprawiało, że jej rola ograniczała się do bliskiej obrony.

Zarys budynku na dole przypominał nieregularny prostokąt, który następnie przekształcał się w nieregularny walec w jego wyższych partiach. Na szczycie budowli znajduje się dach w kształcie stożka, który został pokryty blachą w latach 60. XX wieku.

Pod względem wymiarów, powierzchnia użytkowa wynosi 50 m², a kubatura budynku sięga 400 m³. Wnętrze zachowało pierwotne sklepienie kopulaste, co dodaje dawnej architekturze unikalnego charakteru.

W wyniku adaptacji baszty do celów mieszkalnych, zatraciła ona swoją obronną funkcjonalność; strzelnice zostały przekształcone w otwory okienne, co z kolei zmieniło jej pierwotny wygląd.

---

Oceń: Baszta Książęca w Tarnowie

---