Marian Wowkonowicz

---

Życiorys

Marian Ignacy Wowkonowicz przyszedł na świat 31 lipca 1889 roku w Tarnowie. Jego rodzicami byli Franciszek Romuald Wowkonowicz, który pełnił funkcję pracownika sądu w Lwowie, gdzie zmarł w 1904 roku mając 54 lata, oraz Julia z domu Frey, która odeszła w 1931 roku. Marian miał czworo rodzeństwa – August, który był przyrodnim bratem z pierwszego małżeństwa ojca, oraz Jan, Paulina i Romuald, który został inżynierem.

W młodości uczęszczał do C. K. V Gimnazjum we Lwowie, gdzie w 1907 roku z odznaczeniem ukończył VIII klasę oraz zdał egzamin dojrzałości. W tym czasie był aktywnym członkiem lwowskiej organizacji „Promień”. Po ukończeniu gimnazjum podjął studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie w styczniu 1914 roku uzyskał dyplom lekarza oraz tytuł doktora wszech nauk lekarskich. Swoją karierę zawodową rozpoczął w Szpitalu Powszechnym we Lwowie.

Kiedy w 1914 roku wybuchła I wojna światowa, Marian wstąpił do Legionów Polskich. 11 października 1914 roku został przydzielony jako lekarz batalionowy do I batalionu 3 pułku piechoty w składzie II Brygady. Tego samego dnia mianowano go podporucznikiem. Miesiąc później, 11 grudnia 1915 roku, awansował na porucznika lekarza. W trakcie bitwy pod Rarańczą mającej miejsce 17 czerwca 1915 roku, odniósł się do około 20 rannych, udzielając także pomocy żołnierzom rosyjskim.

W trakcie i po bitwie pod Polską Górą 5 listopada 1915 roku wykazał się niezwykłym heroizmem, ewakuując około 100 rannych legionistów i opatrując ich. Następnie zatrudniono go w szpitalu legionowym w Königsfeld, gdzie pełnił funkcję zastępcy ordynatora, dr A. Stefanowicza. Wkrótce potem zorganizował własny szpital w Holtzschlaghaus. 25 lutego 1916 roku został mianowany lekarzem pułkowym 3 pułku piechoty n.t.

W dniu 6 lipca 1916 roku, podczas bitwy pod Kostiuchnówką, Marian został ranny. Po tym incydencie przebywał w obozie szkolnym w Ostrowi Mazowieckiej, a w maju 1917 roku został skierowany do Powiatowego Urzędu Zaciągu do Wojska Polskiego w Kaliszu. W połowie tego samego miesiąca prowadził badania ochotników w PUZ w Częstochowie. Po wydarzeniach kryzysu przysięgowego z lipca 1917 roku przeszedł do Polskiej Siły Zbrojnej, a w grudniu 1917 roku awansował na kapitana lekarza. W tym czasie był lekarzem w Twierdzy Modlin oraz uczestniczył w Kursie Wyszkolenia nr 2 i 3 w Ostrowi Mazowieckiej.

Dnia 12 października 1918 Rada Regencyjna zatwierdziła jego stopień kapitana lekarza ze starszeństwem od 1 stycznia 1917 roku. W chwili zakończenia wojny, 13 listopada 1918 roku, brał udział w akcji rozbrajania niemieckiego garnizonu oraz przejmowania twierdzy Modlin. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Marian został przyjęty do Wojska Polskiego, gdzie służył jako oficer 1 batalionu sanitarnego.

11 grudnia 1918 roku został tymczasowo przydzielony do Zakładu Ozdrowieńców „Pustelnik”. 18 marca 1919 roku przeniesiono go ze Szkoły Podchorążych w Warszawie do Szpitala w Modlinie. Został zweryfikowany w stopniu majora lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. W roku 1921 pełnił służbę w Kompanii Zapasowej Sanitarnej nr 1 w Warszawie, a następnie przeszedł do rezerwy. W latach 1923-1924 pozostawał majorem rezerwy z przydziałem do 1 batalionu sanitarnego. W cywilu kontynuował pracę jako lekarz.

W styczniu 1930 roku ogłoszono jego przeniesienie w rezerwie korpusu oficerów sanitarnych, a później został powołany do służby czynnej i przeniesiony z 1 batalionu sanitarnego do 1 Szpitala Okręgowego nr 1, gdzie objął stanowisko ordynatora. Marian został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. W czerwcu 1935 roku awansował na stopień podpułkownika lekarza z dniem 1 stycznia 1935 roku. W marcu 1939 roku był już oficerem 1 Szpitala Okręgowego, na stanowisku kierownika naukowego.

Specjalizował się w chorobach skórnych i wenerycznych, prowadząc wykłady oraz prelekcje na temat chorób, m.in. zwyradniających oraz gruźlicy skóry. Był aktywnym działaczem Izby Lekarskiej warszawsko-białostockiej, pełniąc funkcje pisarza oraz przewodniczącego kasy pogrzebowej, a w styczniu 1932 roku został wybrany do zarządu tej Izby. Działał również w Związku Lekarzy Państwa Polskiego.

Jego żoną była Aldona Helena Mozołowska, pochodząca z Sanoka (ur. 1890), siostra lekarzy oraz oficerów WP Stefana oraz Włodzimierza. Aldona była także związana z lwowską organizacją „Promień”, wcześniej zamężna z Jakubowskim, który był synem właściciela Bóbrki, oraz zmarł tragicznie, będąc pracownikiem naukowym Politechniki Lwowskiej. Również służyła w Legionach Polskich i była lekarzem medycyny o specjalności chorób wewnętrznych. 9 lipca 1920 roku była matką chrzestną wraz z Józefem Piłsudskim dla swojego bratanka, Jana Mozołowskiego. Otrzymała Medal Niepodległości. W latach 20-tych zamieszkiwali przy ul. Miedzianej 6 w Warszawie, a do 1939 roku przy ul. Czerwonego Krzyża 21.

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku udał się na wschód. Jego siostra Maria Mozołowska potwierdziła ten fakt w korespondencji z Tarnopola, nazywając go „Markiem”. W połowie września, podróżując z córką Krystyną, zmierzał w kierunku granicy z Rumunią, gdzie planował założyć szpital. W trakcie tej podróży, po opuszczeniu Siedlec, zgubił się z córką. W 1944 roku Krystyna zginęła w powstaniu warszawskim.

Po przedostaniu się do Wielkiej Brytanii, Marian służył w Royal Air Force jako oficer medyczny w stopniu podpułkownika (ang. W/Cdr – wing commander; nr służbowy P-0254). Po wojnie osiedlił się w Londynie, gdzie praktykował jako lekarz. 23 maja 1952 roku został naturalizowany w Wielkiej Brytanii. Zmarł 9 lipca 1959 roku i został pochowany w Londynie.

Odznaczenia

Marian Wowkonowicz był odznaczanym żołnierzem, który w trakcie swojej służby zdobył liczne wyróżnienia, co potwierdza jego odwagę oraz poświęcenie. Oto lista najważniejszych odznaczeń, które otrzymał:

• krzyż srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7858,
• krzyż Niepodległości (1931),
• krzyż Walecznych – czterokrotnie,
• złoty krzyż zasługi,
• medal lotniczy – trzykrotnie,
• order Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania),
• medal zasługi wojskowej na wstążce krzyża zasługi wojskowej (Austro-Węgry, 1916),
• odznaka honorowa Czerwonego Krzyża II stopnia (Austro-Węgry, 1915).

---

Oceń: Marian Wowkonowicz

---