Menachem Mendel Stern

---

Życiorys

W okresie lat osiemdziesiątych XIX wieku Menachem Mendel Stern pełnił funkcję ortodoksyjnego dajana w Andrychowie. Miał on kompetencje do potwierdzania uprawnień dla rytualnych rzeźników oraz nadawania certyfikatów koszerności, co świadczy o jego znaczącej roli w społeczności żydowskiej. Później jego ścieżka zawodowa i życiowa prowadziła go do Jaworzna, gdzie również znalazł swoje miejsce.

W 1890 roku Stern podjął pracę dla małej grupy ortodoksów w Bielsku, którzy przybyli tam z Galicji w poszukiwaniu lepszych warunków życia po 1870 roku. Aby przyciągnąć tę społeczność, zarząd gminy żydowskiej zdecydował się na utworzenie dla nich specjalnego domu modlitwy oraz zatrudnienie ortodoksyjnego rabina.

Nowa sala modlitw została otwarta na piętrze budynku przy ulicy Nad Ścieżką 7, położonego obok największego zakładu kamieniarskiego w regionie, którym zarządzał Salomon Leiser Vulkan. Na parterze tego budynku zlokalizowane były mieszkania, gdzie osiedlił się Menachem Mendel Stern wraz ze swoją rodziną, a także jego zięć Chaim Schänker. Sala modlitw zyskała nazwę Domu Modlitwy Towarzystwa Nweh Shalom, co w języku hebrajskim oznacza „Oaza pokoju”.

Menachem Mendel Stern nie ograniczał się jednak tylko do roli rabina, ale pełnił także funkcję nadzorcy koszernej żywności oraz kierował pracą rzeźnika rytualnego. Mimo tego, nie był dopuszczany do liturgii w bielskiej wielkiej synagodze, która była kontrolowana przez bardziej postępowych członków społeczności. Bielska gmina składała się przeważnie z ludzi wspierających liberalne podejście do religii mojżeszowej, co odzwierciedlało się w wyborze rabinów.

Na przykład, stanowisko rabina mogła piastować jedynie osoba, która ukończyła wyższe studia, najlepiej z zakresu filozofii oraz zdobyła wykształcenie rabinackie w uznawanym seminarium postępowym. W związku z tym, bielski rabin Markus Steiner nigdy nie odnosił się do Menachema Mendla Sterna jako do rabina, lecz określał go mianem nauczyciela Talmudu. W dokumentach dotyczących zatrudnienia, jego rola opisana była jako „dajan” lub „asesor rabinacki”.

Relacje ortodoksyjnych Żydów, reprezentowanych przez Sterna, z bielskimi liberałami i syjonistami były niewątpliwie napięte, co doprowadziło do sytuacji, w której po jego śmierci, nie wspomniano o nim ani słowem w oficjalnym organie prasowym, jakim był Jüdisches Volksblatt-Tygodnik Żydowski-Pismo Śląskie.

Menachem Mendel Stern był żonaty dwukrotnie. Jego pierwsza żona, Chaja, urodziła się 17 grudnia 1859 roku w Wiśniczu, zmarła 8 lutego 1911 roku w Bielsku i została pochowana w Białej. Była córką Jehudy Lejba Wolfa, przywódcy ortodoksów w Białej. Z tego małżeństwa doczekali się synów: Izaka Wolfa Sterna, Chaim Natan Sterna, Barucha Josefa Sterna, Mojżesza Samuela Sterna, a także córki Sary Stern, zamężnej z Chaimem Schänkerem, kupcem w Bielsku.

Po śmierci pierwszej żony, Menachem Mendel Stern ożenił się z Bejlą Zehwirt w 1919 roku. Z tego związku narodziły się córki: Helene Stern, której narodziny miały miejsce 11 stycznia 1915 roku w Bielsku, oraz Marja Stern, urodzona 22 sierpnia 1913 roku w Krakowie.

Menachem Mendel Stern zmarł w Bielsku w wieku 73 lat, a jego obowiązki rabina ortodoksyjnego w tym mieście przejął jego syn, Mojżesz Samuel Stern.

---

Oceń: Menachem Mendel Stern

---