Wawrzyniec Bartilius, znany jako jezuita i myśliciel, urodził się 9 sierpnia 1569 roku w Tarnowie. Jego życie zakończyło się 28 sierpnia 1635 roku w Smoleńsku. Bartilius był nie tylko ważną postacią w historii zakonu jezuitów, ale także provincjałem litewskim oraz uznawanym filozofem i teologiem.
Znany ze swoich głębokich przemyśleń, był autorem licznych dzieł ascetycznych, które w znaczący sposób wpłynęły na duchowość i praktyki religijne jego czasów. W swoim nowicjacie pełnił rolę mistrza i spowiednika dla św. Andrzeja Boboli, co podkreśla jego wpływ na rozwój religijności wśród jezuitów oraz na formację duchową swoich podopiecznych.
Życiorys
Wawrzyniec Bartilius zdobył średnie wykształcenie w Kolegium Jezuitów z siedzibą w Jarosławiu. W 1585 roku podjął decyzję o wstąpieniu do zakonu jezuitów, co miało znaczący wpływ na jego przyszłość. Dwuletni nowicjat ukończył w Brunsberdze, obecnie znanym jako Braniewo. Następnie kontynuował naukę, studiując filozofię w Kolegium Jezuitów w Braniewie w latach 1592-1595 oraz teologię w Kolegium Jezuitów w Poznaniu w okresie 1597-1601. W 1601 roku przyjął święcenia kapłańskie.
W 1603 roku Bartilius udał się do Rzymu, gdzie przez pół roku przebywał w domu nowicjatu. Jego celem było zapoznanie się z organizacją oraz metodami wychowywania i kształcenia nowicjuszów, które zamierzał wprowadzić w nowicjacie w Wilnie jako magister w latach 1611-1617. W międzyczasie, w latach 1605-1608, wykładał filozofię w Akademii Wileńskiej, gdzie stworzył znane do dziś rękopisy swoich wykładów z zakresu logiki oraz opublikował dwa zbiory tez związanych z tym tematem.
W Akademii Wileńskiej uzyskał stopień magistra sztuk wyzwolonych oraz filozofii, co wówczas był równoważne z doktoratem. W roku szkolnym 1610/1611 prowadził wykłady z teologii moralnej w Kolegium Jezuitów w Nieświeżu, do których również zachował się rękopis wykładów. Po zakończeniu swojej kadencji jako magister nowicjatu, Bartilius nauczał teologii pozytywnej, a także Pisma Świętego w Akademii Wileńskiej w latach 1617-1619. W latach 1620-1623 pełnił funkcję rektora Kolegium Jezuitów w Pułtusku.
Był osobą znaną z wielkiej pracowitości oraz bogatego ogólnokształcącego piśmiennictwa w obszarze literatury ascetycznej. Cechował się umysłem krytycznym, spostrzegawczym oraz trzeźwym podejściem do nauki. W 1629 roku, wskutek pandemii straszającej Nieśwież, zorganizowano ewakuację kolegium na Polesie, jednak Bartilius pozostał na miejscu, aby wspierać chorych.
W 1635 roku objął stanowisko prowincjała Litewskiej Prowincji Jesuitów, której liczba członków przekraczała wówczas pięciuset jezuitów. Niestety, w tym samym roku zmarł w Smoleńsku. Po jego śmierci ciało Bartiliusa przetransportowano do Wilna, gdzie został pochowany w kościele św. Jana, w krypcie pod kaplicą sodalicyjną św. Stanisława Kostki.
Oprócz wspomnianych wcześniej prac w dziedzinie filozofii oraz teologii moralnej, Bartilius pozostawił również kilka istotnych prac o charakterze ascetycznym, w tym:
- alfabet duchowny,
- obowiązki dobrego młodziana,
- psalmus vitalis,
- exercitationes quaedam spirituales.
Literatura uzupełniająca
– ksiądz Czesław Falkowski, zawarty w: Polski Słownik Biograficzny, Tom 1, Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Główna siedziba w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 313. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0.
– Ludwik Grzebień, Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Kraków 1996, s. 28.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Wiesław Wenz | Robert Gucwa | Ireneusz Stolarczyk | Witold Kawecki | Józef Kloch | Jan Adrian Łata | Tomasz Rozkrut | Menachem Mendel Stern | Jan Dagnan | Adam Piasecki (duchowny) | Andrzej Augustyński | Michał Korczyński | Edward Kozłowski (duchowny) | Krzysztof Mądel | Szmuel Engel | Zbigniew Strzałkowski (duchowny) | Andrzej Kamiński (dominikanin) | Kasper Cichocki | Zbigniew KrasOceń: Wawrzyniec Bartilius