Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie

---

Historia

Liceum ogólnokształcące

Rok 1927 był przełomowy dla regionu Tarnowa, ponieważ zainaugurowano budowę znacznej fabryki chemicznej, znanej jako Państwowa Fabryka Związków Azotowych. Obiekt zajmował imponującą powierzchnię 670 hektarów, co zadecydowało o jego znaczeniu gospodarczym. W ramach rozwoju tego przedsiębiorstwa stworzono w pobliżu osiedla dla pracowników oraz istotne zaplecze socjalne, w tym szkołę podstawową. Osiedla te przyczyniły się w 1929 roku do powstania nowej miejscowości – Mościce, powstałej na obszarze wsi Świerczków oraz Dąbrówki Infułackiej.

Do 1939 roku na terenie Mościc nie zrealizowano budowy średniej szkoły ogólnokształcącej. Młodzież z okolicznych wsi korzystała z nauki w szkole zawodowej oraz uczestniczyła w tajnych kompletach. Zorganizowane tajne nauczanie na poziomie średnim zainaugurowano na przełomie lat 1940 i 1941.

Po II wojnie światowej, w styczniu 1945 roku, gdy Tarnów opuściły wojska niemieckie, rozpoczęto działania zmierzające do utworzenia szkoły średniej w Mościcach. Prowadzone w tej sprawie dokumenty zostały złożone do zatwierdzenia w Wydziale Szkół Średnich małopolskiego Kuratorium przez ks. Stanisława Indyk, który był organizatorem tajnego nauczania, a także proboszczem parafii w Mościcach. Kursy rozpoczęły się 18 lutego 1945 roku, mimo że wojna trwała nadal.

Zajęcia odbywały się w barakach dawnych Zakładów Azotowych oraz w budynku pierwszej szkoły powszechnej przy ulicy Zbylitowskiej, zlokalizowanej blisko magistrali kolejowej Kraków–Przemyśl. Zespół nauczycieli składał się z osób zatrudnionych w tajnym nauczaniu, jak również z nauczycieli z pobliskich szkół. Początkowo szkoła działała jako Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Związku Pracowników Chemicznych w Mościcach. W lipcu 1945 roku odbył się pierwszy egzamin maturalny, który zakończył się sukcesem dla wszystkich przystępujących: trzech abiturientek i dziewięciu abiturientów. Wówczas w szkole uczyło się ponad 200 uczniów, a ich edukację wspierało 25 nauczycieli.

Wkrótce potem, z powodów administracyjnych, mościcka szkoła stała się filią III Liceum Ogólnokształcącego w Tarnowie. Po kilku latach reform edukacyjnych, szkoła przeszła w 1948 roku pod zarząd państwowy, zmieniając tym samym nazwę na Państwowe Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące w Mościcach.

W latach 1948–1965 placówka nauczała w systemie jedenastoletnim, a od 1965 do 1999 jako IV Liceum Ogólnokształcące w Tarnowie. Od roku 1999 liceum działa jako część Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie. W latach 1959–2005 szkoła nosiła imię Stanisława Anioła, natomiast w 2005 roku uzyskała imię Jana Pawła II.

Szkoła podstawowa

W 1946 roku, pod przewodnictwem Stanisława Laski, Rada Narodowa gminy w Mościcach podjęła decyzję o utworzeniu drugiej szkoły powszechnej. Wzrost liczby osób, głównie dzięki odbudowie Państwowej Fabryki Związków Azotowych, dostarczył bodźca do rozwoju edukacji w regionie. Przed utworzeniem nowej placówki, szkoła powszechna funkcjonowała przy ulicy Zbylitowskiej, w budynku zbudowanym w 1936 roku, obok linii kolejowej Kraków–Przemyśl, na wschód od mostu kolejowego na Dunajcu.

Nowa szkoła nosiła nazwę Szkoła Powszechna nr 2 w Mościcach i była siedmioklasową placówką trzeci stopnia. Do 1950 roku zajęcia odbywały się w pomieszczeniach tymczasowych, w tym w drewnianym baraku, co zmuszało uczniów do przekraczania torów kolejowych, co nie było bezpieczne. Stanowcze decyzje, ze względu na bezpieczeństwo dzieci, wymusiły budowę nowego obiektu bliżej osiedla „Za torem”.

W 1947 roku powołano komitet budowy szkoły, a lokalizację zatwierdzono w 1948 roku. Pracownicy Zakładów Azotowych przekazywali 3% swoich zarobków na fundusz budowy. Budynek został oddany do użytku w drugiej połowie 1950 roku, a jego lokalizacja przy zalesionym obszarze doprowadziła do nadania nazwy „szkoła pod lasem”. Klasy rozpoczęły zajęcia we wrześniu 1950 roku, a przeprowadzka do nowego budynku miała miejsce w październiku 1950 roku.

Wówczas Szkoła Powszechna nr 2 połączyła się z czteroletnim liceum, tworząc szkołę ogólnokształcącą o 11-letnim cyklu kształcenia. Po przyłączeniu Mościc do Tarnowa w 1951 roku, placówka przyjęła nazwę Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego w Tarnowie-Świerczkowie. Ministerstwo Oświaty zatwierdziło patronat, a nazwę zmieniono na Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Anioła załatwioną w 1959 roku.

W 1961 roku zrealizowano reformę systemu oświaty, która doprowadziła do podziału jedenastolatki na dwa oddzielne byty edukacyjne, a od 1965 roku nowa szkoła przyjęła nazwę Szkoła Podstawowa nr 17 w Tarnowie-Świerczkowie. Dyrekcja IV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Anioła przejęła zarząd nad tym obiektem.

Przemiany polityczne z 1989 roku pozwoliły na przywrócenie patronatu przez postaci historyczne, w tym Eugeniusza Kwiatkowskiego, co miało miejsce 10 czerwca 1998 roku. W wyniku kolejnych reorganizacji edukacyjnych, w obiekcie przy ulicy Norwida 22 stworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie, który składał się z IV Liceum oraz Gimnazjum nr 10. W 2011 roku do Zespołu dołączono Szkołę Podstawową nr 17.

Gimnazjum

Gimnazjum w Mościcach miało swoją historię, która zaczęła się na krótko po zakończeniu II wojny światowej, z utworzeniem Prywatnego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum Związku Pracowników Chemicznych. Jednak ze względu na brak wsparcia ze strony nowych władz, w 1947 roku Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie wystąpiło do Ministerstwa Oświaty o nadanie statusu szkoły państwowej. W 1948 roku uzyskano taki status, a nazwa zmieniła się na Państwowe Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące w Mościcach, a nauka trwała cztery lata.

Gimnazjum zakończyło działalność 31 sierpnia 1950 roku, a kolejne wcielenie pojawiło się w 1999 roku wraz z reformą edukacyjną, uruchamiając Gimnazjum nr 10. Ta placówka włączona została do Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie podczas długoletnich zmian w edukacji. Gimnazjum, które przetrwało do reformy oświatowej w 2017 roku, zostało zlikwidowane na mocy decyzji minister edukacji narodowej, Anny Zalewskiej.

Budowa i infrastruktura

Prace budowlane dotyczące nowego obiektu edukacyjnego rozpoczęły się 6 września, gdy wytyczono budynek w terenie, w miejscu, przez które miała przebiegać ul. Jaracza, przemianowanej na ul. Norwida. W ciągu tego procesu zgromadzono niezbędne materiały budowlane, w tym aż 200 tysięcy cegieł oraz około 59 ton stali zbrojeniowej. We wrześniu wykopano ręcznie 3500 metrów sześciennych ziemi, a pod koniec roku podczas betonowania zużyto 100 ton cementu.

W celu przygotowania drewnianych szalunków użyto ponad 65,5 m³ desek i kantówek. Osoby, które wspierały prace wykopaliskowe, to uczniowie pobliskich szkół, pracownicy fabryki azotowej oraz junacy Służby Polsce, jak wskazał inżynier Wawrzyniec Wojtasiewicz, nadzorujący postęp robót. Trzeba zauważyć, że atmosfera polityczna w kraju była wówczas napięta, a nowa, komunistyczna władza przygotowywała się do grudniowego zjazdu zjednoczeniowego PPR i lubelskiej PPS. W kwietniu 1949 roku budowa wznowiła się, a do końca roku obiekt osiągnął stan surowy.

Rok 1950 przyniósł prace wykończeniowe na drugim piętrze oraz w północnym skrzydle, w ramach których zbudowano salę gimnastyczną oraz aulę, ukierunkowaną wówczas politycznie jako sala zebrań. Cały projekt budowy prowadzony był przez gminę Mościce, która przewidziała na ten cel znaczną część swojego budżetu. Finanse pochodziły głównie z zaciągniętych kredytów bankowych, co spowodowało, że inne inwestycje w miejscowości były wstrzymywane. Oświetlenie ulic zaś wykonano dopiero po zakończeniu budowy szkoły.

Choć nieukończony budynek został oddany do użytkowania już we wrześniu 1950 roku, kosztorys budowy, sporządzony przez Radę Gminy, opiewał na kwotę 120 milionów złotych. Realna suma wydatków przekroczyła ten budżet i wyniosła 155 milionów złotych. Warto dodać, iż w październiku 1950 roku rząd przeprowadził wymianę pieniędzy połączoną z denominacją, co wpłynęło negatywnie na oszczędności obywateli oraz skomplikowało proces rozliczeń finansowych.

Powierzchnia zabudowy wynosiła około 2000 m², a kubatura osiągnęła wartość 31000 m³. W projekcie przewidziano także skrzydło z dużymi pomieszczeniami, w tym salą gimnastyczną i aulą wyposażoną w podwyższoną scenę oraz kulisy. Na każdym z dwóch pięter usytuowano po 10 sal lekcyjnych oraz dużą pracownię z zapleczem. Na pierwszym piętrze umiejscowiono pracownię fizyczną, a na drugim chemiczną. Na parterze, oprócz sal lekcyjnych, zlokalizowane były pomieszczenia biurowe oraz medyczne, a w całym budynku zainstalowano 303 okna.

Powstanie tego ogromnego budynku było efektem pracy wielu instytucji oraz osób, które zapewniły, według wizytatorów szkolnych, wysokiej jakości warunki do prowadzenia edukacji. Mimo to, nie wszystkie dzieci mogły się uczyć na jedną zmianę. Przykładem tego była sytuacja z 1961 roku, kiedy to cztery najmłodsze klasy, jak informował dyrektor Dziunikowski, musiały uczęszczać na drugą zmianę.

Budowa charakteryzowała się pozytywnymi aspektami, takimi jak sale lekcyjne dobrze doświetlone, wyposażone w po cztery okna wychodzące na wschód lub zachód oraz trzy klatki schodowe służące do sprawnej ewakuacji w przypadku zagrożenia. Do budynku przylegały też obszerne tzw. rekreacje, które miały pełnić rolę przestrzeni dla uczniów w przerwach, jednakże z braku odpowiednich izb lekcyjnych zostały one zabudowane. W 1995 roku jeden z uczniów liceum podpalił celowo jedną z drewnianych ścian działowych, co było aktem wandalizmu. W pobliżu szkoły powstał również dom nauczycielski zawierający sześć mieszkań.

W trakcie projektowania uwzględniono osobne skrzydło, które miało służyć uczniom z salą gimnastyczną na parterze oraz salą zebrań na pierwszym piętrze. Północne skrzydło, jako kolejny etap budowy, wzniesiono z zamiarem stworzenia kompleksu edukacyjnego. Wschodnia strona terenu zagospodarowana została boiskami do piłki nożnej i koszykówki, które zimą przekształcano w lodowisko. W tej transformacji udział brali uczniowie pod kierownictwem nauczycieli WF, doktora Wiesława Łozińskiego oraz prof. Czesława Gogoli.

Na początku XXI wieku, po usunięciu sieci energetycznej średniego napięcia, w 2009 roku stworzono boisko ze sztuczną nawierzchnią oraz kolejne, tartanowe, w ramach projektu Orlik. Wiosną 2024 roku, po przeprowadzeniu przetargów, Urząd Miasta Tarnowa podpisał umowę na budowę nowej sali sportowej, a już w październiku rozpoczęły się prace ziemne.

Dyrektorzy

Dyrektorzy gimnazjum i liceum w latach 1945–1950

W początkowym okresie po II wojnie światowej, na czoło administracji edukacyjnej w Tarnowie wysuwały się kluczowe postacie, które odgrywały znaczną rolę w kształtowaniu systemu edukacji w regionie. Janina Dembowska pełniła funkcję dyrektora w latach 1945–1946, a następnie w 1946 roku nastąpiła zmiana, gdy na to stanowisko powołano Jana Grela, który zarządzał do 1950 roku.

Dyrektorzy Szkoły Powszechnej nr 2

W Szkołę Powszechną nr 2 w Tarnowie kierowali:

• Stefan Czupryna (1905–?), który piastował tę funkcję od 1 września 1946 do 31 sierpnia 1948,
• Paulina Fenc (1896–1962), sprawująca dyrekcję od 1 września 1948 do 6 września 1948,
• Władysław Mika (1909–1990), dyrektorujący od 7 września 1948 do 31 sierpnia 1950.

Dyrektorzy Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego

W kolejnych latach, kierunki kształcenia były prowadzone przez:

• Jan Padlewski (1900–1986), który pełnił tę rolę od 1 września 1950 do 31 sierpnia 1951,
• Aureliusz Dziunikowski (1904–1985), odpowiedzialny za placówkę od 1 września 1951 do 31 sierpnia 1965.

Dyrektorzy IV Liceum Ogólnokształcącego

W IV Liceum Ogólnokształcącym dyrektorzy, którzy kształtowali placówkę, to:

• Aureliusz Dziunikowski – 1965–1970,
• Barbara Słowik (p.o.) – 1969–1970,
• Czesław Sterkowicz – 1970–1990,
• Anna Skórska (p.o.) – 1990,
• Władysław Węgiel – 1990–1999.

Dyrektorzy Szkoły Podstawowej nr 17

W szkole podstawowej, która również miała swoich znakomitych dyrektorów, można wymienić:

• Eugeniusz Balicki (1906–1980) – od 1 września 1965 do 31 sierpnia 1969,
• Antoni Wacław (1936–) – pełniący obowiązki od 1 września 1969 do 31 sierpnia 1975,
• Halina Mastalerz (p.o.) (1940–1976) – od 1 maja 1971 do 31 grudnia 1971,
• Anna Baj (p.o.) (ur. 1946) – od 1 września 1975 do 31 sierpnia 1976,
• Maria Helena Jędrzejek (1937–2005) – od 1 września 1976 do 31 sierpnia 1987,
• Barbara Gębska (p.o.) (1933–) – od 1 września 1977 do 31 października 1977,
• Maria Jezior (p.o.) (1934–) – od 1 listopada 1977 do 5 lutego 1978,
• Barbara Gębska – od 1 września 1987 do 31 sierpnia 1990,
• Wanda Jaśkiewicz (ur. 1943) – od 1 września 1990 do 28 lutego 1999,
• Łucja Kątny (ur. 1954) – od 1 marca 1999 do 31 sierpnia 2011.

Dyrektorzy Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1

W Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 aż do dzisiaj nad rozwojem placówki czuwali:

• Władysław Węgiel – w latach 1999–2007,
• Marek Smoła – w latach 2007–2017,
• Anetta Święch (p.o.) – od 1 września 2017 roku,
• Anetta Święch – od 1 września 2018 roku.

Nauczyciele

Liceum

W Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie pracują wykwalifikowani nauczyciele, którzy z pasją przekazują wiedzę młodzieży. W skład zespołu pedagogicznego liceum wchodzą:

• Kazimierz Abratowski,
• Marian Grzanka,
• Stanisław Indyk,
• Andrzej Kiełbusiewicz,
• Jerzy Marciniak,
• Czesław Sterkowicz,
• Artur Ważny.

Absolwenci

Absolwenci IV Liceum Ogólnokształcącego

Temat związany z absolwentami IV Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Pawła II w Tarnowie obejmuje szeroką gamę ludzi, którzy osiągali znaczące sukcesy w różnych dziedzinach. Od momentu jego założenia w 1945 roku do 2020 roku, szkołę tę ukończyło około 9500 uczniów.

• Jerzy Abratowski – muzyk (matura 1948),
• Mieczysław Bień – polityk (matura 1977),
• Bronisław Dembowski – katolicki biskup (matura 1946),
• Leszek Golba – polityk (matura 1979),
• Robert Gucwa – misjonarz w Afryce (matura 1988),
• Michał Heller – uczony i duchowny katolicki, laureat Nagrody Templetona (matura 1953),
• Jacek Hennel – fizyk (matura 1945),
• Andrzej Jakliński – profesor nauk medycznych (matura 1945),
• Zygmunt Kolenda – naukowiec, fizyk (matura 1953),
• Jolanta Kupis – mistrzyni Polski w pływaniu (matura 1978),
• Tomasz Olbratowski – dziennikarz (matura 1980),
• Maria Roman Sławiński – naukowiec, sinolog (matura 1950),
• Ireneusz Stolarczyk – naukowiec, duchowny (matura 1982),
• Jan Styrna – katolicki biskup (matura 1959),
• Witold Szczypiński – menadżer (matura 1973),
• Ryszard Ścigała – menadżer, polityk (matura 1976),
• Wiesław Wenz – duchowny, profesor nauk teologicznych (matura 1976),
• Andrzej Wodka – redemptorysta, profesor Wyższego Instytutu Teologii Moralnej w Rzymie, prezes Agencji Stolicy Apostolskiej do Spraw Oceny i Promocji Jakości Kształcenia na Uniwersytetach i Wydziałach Kościelnych (AVEPRO) (matura 1978).

Absolwenci Szkoły Podstawowej nr 17

W latach 1946–2016, Szkoła Podstawowa nr 17 w Tarnowie kształciła 4211 uczniów, wielu z których weszło do historii jako ludzie wyjątkowi.

• Robert Gucwa – misjonarz afrykański,
• Anna Skolarczyk – pływaczka, uczestniczka letnich Igrzysk Olimpijskich w Montrealu w 1976.

---

Oceń: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Tarnowie

---