Maciej Zembaty

---

Życiorys

Maciej Zembaty, znany artysta, swoje dzieciństwo spędził w Wadowicach, gdzie jego rodzina osiedliła się niedługo po jego narodzinach. W młodości uczęszczał do średniej szkoły muzycznej, gdzie rozwijał swoje umiejętności gry na fortepianie, a także do liceum plastycznego w Warszawie. Tam miał zaszczyt uczyć się historii pod okiem Jacka Kuronia. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie jego praca magisterska dotyczyła polskiej piosenki oraz żargonu więziennego, co uczyniło go jednym z pionierów badań nad grypserą.

W dodatku, przez krótki okres studiował w warszawskiej PWST oraz na wydziale reżyserskim łódzkiej filmówki. Zadebiutował na Festiwalu w Opolu w 1965 roku, zdobywając wyróżnienie jury oraz nagrodę za najlepszy debiut autorski. Jako poliglota znał siedem języków, a z trzech z nich tłumaczył różnorodne teksty i piosenki.

W 1972 roku, dzięki Maciejowi Karpińskiemu, zetknął się z twórczością Leonarda Cohena, przetłumaczywszy w krótkim okresie kilkanaście jego piosenek. W sumie w swoim życiu dokonał ponad 60 tłumaczeń, z których wiele zostało opublikowanych w tomikach zarówno w obiegu oficjalnym, jak i nieformalnym. Jego interpretacja piosenki „Partisan” stała się jednym z nieoficjalnych hymnów „Solidarności”.

Rok 1972 przyniósł także współpracę z Jackiem Janczarskim w stworzeniu radiowego słuchowiska Rodzina Poszepszyńskich, które stało się jedną z najpopularniejszych audycji rozrywkowych Polskiego Radia. Emitowane przez 25 lat, było pełne odniesień do znanych postaci z innych seriali radiowych, takich jak Matysiakowie. Zaczynając od lat 70., związany z Programem Trzecim Polskiego Radia, prowadził autorskie audycje takie jak Płyty nasze i naszych przyjaciół oraz Zgryz.

W 1980 roku, w pierwszą rocznicę Sierpnia, współtworzył Pierwszy Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki”, który stanowił nieformalną odpowiedź na festiwale organizowane przez PRL. Jego album Alleluja osiągnął wielki sukces, sprzedając się w ponad 400 tys. egzemplarzy, co w 1986 roku zaowocowało certyfikatem złotej płyty. W latach 80. występował w duecie z Johnem Porterem, a w 1988 nagrał recytowany wstęp do piosenki „Galaktyczny zwiad” grupy Papa Dance.

Poza tłumaczeniami z angielskiego i osobistą twórczością, Zembaty był również autorem przekładów wierszy oraz piosenek rosyjskich, szczególnie pieśni błatnych. Współpracował z wieloma polskimi reżyserami, zdobywając renomę jako scenarzysta i kompozytor filmowy, pracując nad takimi produkcjami jak Około północy (1977) oraz serialem Siedem życzeń (1984), w którym użyczył głosu kotu o imieniu Rademenes.

Maciej Zembaty angażował się w kampanię Muzyka Przeciwko Rasizmowi, wspierając Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”, umieszczając jego logo na płycie Ostatnia posługa. Od listopada 2007 roku radio Tok FM emitowało jego ostatnie słuchowisko – Przygody Wuja Alberta. Był twórcą piosenki „Ostatnia posługa”, interpretowanej na melodię marsza żałobnego Chopina.

Zembaty powrócił do pisania w 2007 roku, zakładając własny blog. Zmarł 8 lipca 2011 roku w wyniku zatrzymania akcji serca, a jego pogrzeb odbył się na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera D29-tuje-7).

Twórczość

Książki

Twórczość Macieja Zembatego obejmuje wiele interesujących tytułów. Do najważniejszych dzieł należy „Historia, która przydarzyła się pewnej pszczołopodobnej Prudencji”, napisany wspólnie z Emilią Freudenreich i wydany przez KAW w Warszawie w 1976 roku.

Inną ważną publikacją jest „Makabra i współczucie”, która jest wyborem tekstów wzbogaconym o obszerne notki autobiograficzne. Książka ta, z przedmową Jacka Janczarskiego i ilustracjami Piotra Dumały, została wydana przez Wydawnictwo Dolnośląskie w 1996 roku i zawiera 220 stron tekstu w miękkiej oprawie.

Kolejny istotny tytuł to „Rodzina Poszepszyńskich Story”, stworzony wspólnie z Jackiem Janczarskim, wydany przez Da Capo w Warszawie w 1997 roku, również w miękkiej oprawie, liczący 192 strony.

Miłośnicy poezji mogą być zainteresowani książką „Piosenki z trumienki”, która ukazała się w 2002 roku nakładem wydawnictwa Twój Styl i zawiera 113 stron tekstu. W tym samym roku Zembaty zaprezentował także „Mój Cohen”, publikację wydaną przez MTJ Agencję Artystyczną, która obejmuje 232 strony.

Nie można zapomnieć o zbiorze „Piosenki”, w którym Zembaty współpracuje z Edwardem Stachurą i Włodzimierzem Wysockim, a który ukazał się w 1992 roku w wydawnictwie Anagram z objętością 176 stron.

Dyskografia

Dyskografia Macieja Zembatego jest imponująca, obejmująca wiele lat i różnorodnych projektów. W 1983 roku miała miejsce premiera „Ballad Leonarda Cohena” na Akademickim Radio Pomorze, a rok później na winylu wydany został ten sam album przez Poljazz.

W 1985 roku Zembaty nagrał „Alleluja” oraz „Tańcz mnie po miłości kres / Goście”, oba na Pronit. W następnych latach, jak 1988, artysta wydał „Cohen Live” i „Alleluja Live”, a także „Greatest Hits Czyli Ostatnia Posługa”.

Koncertowe albumy w formie „More Cohen by Maciej Zembaty” oraz „7 życzeń – Piosenki kota Rademenesa” pojawiły się w 1988 roku. Na przestrzeni lat Zembaty wydał jeszcze wiele innych ważnych tytułów, w tym „Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88” oraz „35 × Leonard Cohen”, które ukazały się w 2002 roku.

Filmografia

W obszarze filmowym Zembaty również wykazał się znaczącą twórczością. Jego debiut aktorski miał miejsce w 1970 roku w etiudzie szkolnej „Czkawka”. Z kolei tekst piosenki „Niebieskie jak Morze Czarne” powstał w 1971 roku.

W latach 1976-2004 Zembaty napisał scenariusze do kilku znaczących filmów, takich jak „Nosił wilk razy kilka” oraz „Około północy”. Fani piosenek mogli usłyszeć jego utwory w filmie „Biała Róża”, gdzie wystąpił jako wykonawca piosenki.

Teatr

Maciej Zembaty miał również wpływ na spektakle teatralne. W 1973 roku jego teksty piosenek pojawiły się w Lament, który można było zobaczyć w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. W 1990 roku był odpowiedzialny za przekład utworów w „Gości”, wystawianym w Słupskim Teatrze Dramatycznym.

Wśród kolejnych jego działań teatralnych wymienia się przekład utworów na potrzeby „Cohen” w Teatrze Muzycznym „Roma” w Warszawie oraz „Słynny niebieski prochowiec”, wystawiany w Teatrze Polskim w Bielsko-Białej.

Na koniec należy zaznaczyć jego współpracę z Teatrem im. Ludwika Solskiego oraz Teatrem Piosenki we Wrocławiu, gdzie jego twórczość zyskała uznanie.

---

Oceń: Maciej Zembaty

---