Marcin Stefan Wrona, urodzony 25 marca 1973 roku w Tarnowie, był polskim reżyserem oraz producentem filmowym, telewizyjnym i teatralnym. Jego życie zakończyło się tragicznie 19 września 2015 roku w Gdyni.
Wrona był również scenarzystą, który wniósł istotny wkład w polskie kino oraz telewizję. Jako członek Europejskiej i Polskiej Akademii Filmowej, miał wpływ na rozwój tej dziedziny sztuki w Polsce.
Życiorys
Początkowo Marcin Wrona był zaangażowany w koszykówkę, mając zaszczyt być członkiem juniorskiej reprezentacji Polski. W barwach Unii Tarnów w latach 1989-1992 rozegrał osiem meczów w ówczesnej II lidze. Niestety, pod wpływem problemów zdrowotnych musiał zakończyć swoją karierę sportową.
W kolejnych latach zdobył wykształcenie jako filmoznawca na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz ukończył reżyserię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Kolejnym krokiem w jego edukacji było ukończenie Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Andrzeja Wajdy oraz Binger Film Institute w Amsterdamie w 2005 roku.
Od roku 2006 działał jako nauczyciel akademicki, wykładając reżyserię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W roku 2010 zdobył stopień doktora sztuk filmowych na podstawie swojego dzieła Moja krew.
Film studencki Człowiek magnes z 2001 roku odwiedził około stu międzynarodowych festiwali, na których zdobył uznanie oraz liczne nagrody. Między innymi na Tribeca Film Festival otrzymał nagrodę w kategorii Najlepszy Film Studencki. Inny krótkometrażowy projekt, Telefono z 2004 roku, zyskał uznanie od Pedro Almodovara, który dołączył go do hiszpańskiego wydania swojej kolekcji DVD.
Debiutancki film pełnometrażowy Moja krew miał swoją premierę na Festiwalu Filmowym w Rzymie w 2009 roku. Film zdobył Nagrodę Dziennikarzy oraz Nagrodę za najlepszy scenariusz na Festiwalu Debiutów w Koszalinie, a także Główną Nagrodę w polskiej edycji konkursu Hartley-Merril oraz Trzecią Nagrodę w Międzynarodowym Finale Konkursu Hartley-Merril w Cannes. Dzieło to było prezentowane na wielu festiwalach, zdobywając liczne wyróżnienia w takich miejscach jak Nikozja czy Avance.
W 2010 roku swoją europejską premierę miał drugi film fabularny Chrzest, który zadebiutował na MFF w San Sebastián, a także na MFF w Toronto oraz podczas WFF w Polsce. Otrzymał Srebrne Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, a jego sukcesy obejmowały również Grand Prix w Mons Love IFF w Belgii oraz Grand Prix OFF Plus Camera w Krakowie.
Film Demon, z 2015 roku, był współprodukcją polsko-izraelską z Itayem Tiranem w roli głównej. W telewizji zrealizował kilka spektakli, takich jak Kolekcja według Harolda Pintera w 2006 roku, oraz Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej, gdzie wystąpiła Magdalena Cielecka w głównej roli w 2013 roku. W jego dorobku znalazły się także przedstawienia Pasożyt oraz Doktor Halina.
Ponadto, Marcin Wrona zrealizował spektakl teatralny Uwięzieni w Teatrze Rozmaitości w Warszawie w 2004 roku, a w 2013 roku wyreżyserował musical Chopin musi umrzeć, który był wystawiany zarówno w Warszawie, jak i Londynie.
Nieoczekiwanie zmarł 19 września 2015 roku w trakcie Festiwalu Filmowego w Gdyni, gdzie jego film Demon również brał udział. O 5:30 w jednym z hoteli w Gdyni jego żona znalazła jego ciało. Marcin Wrona popełnił samobójstwo przez powieszenie, a jego pogrzeb odbył się 24 września 2015 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera D-5-26).
Filmografia
Marcin Wrona jest znanym reżyserem, którego filmografia obejmuje szereg znaczących projektów. W swoim dorobku artystycznym Wrona nawiązał współpracę przy wielu produkcjach filmowych oraz telewizyjnych, pokazując swoje umiejętności zarówno w reżyserii, jak i w pisaniu scenariuszy.
Oto niektóre z jego najważniejszych dzieł:
- Przeprowadzki (2000–2001), współpraca reżyserska,
- Człowiek Magnes (2001), reżyseria, scenariusz,
- Przedwiośnie (2001), asystent reżysera,
- Przedwiośnie (2002), asystent reżysera,
- Moja krew (2009), reżyseria, scenariusz (współscenarzyści – Grażyna Trela, Marek Pruchniewski),
- Chrzest (2010), reżyseria, koproducent (scenarzyści – Grzegorz Jankowski, Grażyna Trela, Dariusz Glazer),
- Ratownicy (2010), reżyseria,
- Lekarze (2012–2014), reżyseria,
- Moralność Pani Dulskiej, spektakl telewizyjny (2013), reżyseria, scenariusz,
- Ich czworo, spektakl telewizyjny (2015), reżyseria, scenariusz,
- Demon (2015), reżyseria, scenariusz,
- Rojst, druga seria (2021), autor pierwowzoru scenariusza pod nazwą „Mord”, razem z Pawłem Maśloną.
Wszystkie te projekty pokazują wszechstronność oraz talent Wrony jako reżysera i scenarzysty, przyczyniając się do rozwoju polskiej kinematografii. Jego prace są przykładami zarówno innowacyjnej narracji, jak i głębokiego zrozumienia tematów społecznych. Tak różnorodna filmografia czyni go postacią wartą uwagi w polskim przemyśle filmowym.
Wybrane nagrody i wyróżnienia
Marcin Wrona to postać, która jest niezwykle ceniona w świecie filmu, co potwierdzają liczne nagrody i wyróżnienia, jakie zdobył w ciągu swojej kariery. Poniżej znajduje się zestawienie najważniejszych osiągnięć w tym zakresie.
- Tribeca Film Festival
- Nagroda za najlepszy Film Studencki za dzieło „Człowiek Magnes” w roku 2002,
- Wyróżnienie w kategorii Filmu Krótkometrażowego za „Człowiek Magnes” w 2002 roku.
- Festiwal „Dwa teatry”
- Honorowa nagroda pozaregulaminowa za Debiut Reżyserski za „Pasożyt” w 2004 roku,
- Nagroda za reżyserię za „Skaza” w 2006 roku,
- Nagroda za reżyserię za „Moralność pani Dulskiej” w 2013 roku.
- Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”
- Nagroda za Scenariusz za „Moja krew” w 2009 roku,
- Nagroda Dziennikarzy za „Moja krew” w 2009 roku.
- Cypryjski Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Nikozji
- „Złota Afrodyta” w kategorii: najlepszy scenariusz za „Moja krew” w 2010 roku,
- „Złota Afrodyta” w kategorii: najlepszy film za „Moja krew” w 2010 roku,
- „Złota Afrodyta” w kategorii: najlepszy reżyser za „Moja krew” w 2010 roku.
- Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni
- Srebrne Lwy za „Chrzest” w 2010 roku,
- Nagroda Ministra Kultury w 2010 roku,
- Nominacja do Paszportów Polityki w 2010 roku.
- Europejskie Festiwal Filmowy w Ploiesti
- Nagroda za reżyserię za „Chrzest” w 2011 roku.
- Off Plus Camera
- Nagroda Główna „Polski Noble Filmowy” w Konkursie Polskich Filmów Fabularnych za „Chrzest” w 2011 roku.
Wszystkie powyższe nagrody i wyróżnienia stanowią dowód na wyjątkowy talent oraz zaangażowanie Marcina Wrony w polskiej kinematografii.
Przypisy
- Marcin Wrona, [w:] portal „Ludzie Nauki”, MNiSW / OPI PIB [dostęp 22.03.2024 r.]
- ROJST'97. wysokieobcasy.pl, 24.06.2021 r. [dostęp 31.08.2021 r.]
- Marcin Wrona. filmpolski.pl. [dostęp 31.08.2021 r.]
- Ola Salwa: Marcin Wrona: kino służy do pokazywania niewidzialnego. Magazyn Filmowy SFP, 19.12.2015 r. [dostęp 31.08.2021 r.]
- Zmarł reżyser Marcin Wrona. festiwalgdynia.pl. [dostęp 19.09.2015 r.]
- dt, PAP: Marcin Wrona nie żyje. Ciało reżysera znaleziono w hotelu. wyborcza.pl, 19.09.2015 r. [dostęp 19.09.2015 r.]
- Marcin Wrona nie żyje. Są już wyniki sekcji zwłok. onet.pl, 21.09.2015 r. [dostęp 21.09.2015 r.]
- Pogrzeb Marcina Wrony odbędzie się czwartek. onet.pl, 22.09.2015 r. [dostęp 22.09.2015 r.]
- Aleksandra Różdżyńska: Marcin Wrona: „Obsesyjnie lubię film”. pisf.pl, 11.02.2010 r. [dostęp 19.09.2015 r.] [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-18)].
- Elissa Gootman, Elvis Mitchell: Just to the North of Ground Zero, a Tribute in Light Sabers. nytimes.com, 13.05.2002 r. [dostęp 31.08.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Jacek Dukaj | Leopold Haar | Andrzej Krynicki | Tadeusz Wesołowski (aktor) | Włodzimierz Siedlik | Sam Ringer | Jacek Głomb | Kamil Kula | Dariusz Kobylański (fotograf) | Jerzy Panek | Andrzej Krasicki | Janina Nowotnowa | Maciej Zembaty | Jerzy Karnasiewicz | Roman Brandstaetter | Adam Gorczyński | Józef Władysław Krogulski | Piotr Bernacki | Julian Grabowski (malarz) | Stanisław LachowiczOceń: Marcin Wrona (reżyser)