Jan Dobrowolski

---

Życiorys

Jan Dobrowolski był osobą, która wniosła istotny wkład w rozwój botaniki w Polsce. Urodził się w rodzinie urzędnika państwowego, Jana Dobrowolskiego i Karoliny z Albinów. W 1907 roku uzyskał świadectwo ukończenia szkoły średniej w Tarnowie, co umożliwiło mu kontynuowanie nauki na wyższych uczelniach. W okresie 1907-1912 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, koncentrując się na botanice. Wśród jego nauczycieli znalazł się znakomity botanik, Marian Raciborski, a także Jan Rostafiński, Emil Godlewski i Edward Janczewski.

W latach 1913-1914 Dobrowolski był nauczycielem w szkole średniej w Starej Wsi, ale wkrótce potem przeniósł się do Krakowa, gdzie rozpoczął pracę w Instytucie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako młodszy asystent w Zakładzie Botaniki miał okazję rozwijać swoje zdolności badawcze i zdobył tytuł doktora w 1917 roku. Po rozpoczęciu I wojny światowej został powołany do wojska austriackiego. W czasie służby objął kierownictwo Referatu Produkcji Roślin Lekarskich w Lublinie, a równocześnie kierował Plantacją Roślin Lekarskich w Dąbrowie k. Opoczna, gdzie odbywał liczne podróże naukowe.

Po zakończeniu wielkiej wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Dobrowolski przejął kierownictwo Referatu Produkcji Roślin Leczniczych w Departamencie Sanitarnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie. Jego prace obejmowały również organizację ogrodu farmakognostycznego Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1918-1920 prowadził wykłady z farmakognozji na tym uniwersytecie. W 1923 roku habilitował się w dziedzinie botaniki lekarskiej.

W 1925 roku odbył się istotny krok w jego karierze – wyjechał do Poznania, aby objąć stanowisko profesora nadzwyczajnego oraz kierownika Katedry Botaniki i Uprawy Roślin Lekarskich na Uniwersytecie Poznańskim. Tam prowadził wykłady, ćwiczenia oraz współorganizował poznański ogród farmakognostyczny wspólnie z prof. Zygmuntem Pietruszczyńskim. W 1926 roku rozpoczął międzynarodową wymianę nasion oraz działalność w zakresie wydawania Index Seminum, a także brał aktywny udział w pracach Komisji Farmakopei Polskiej II.

W latach 1931-1933 Dobrowolski pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UP. W obliczu wybuchu II wojny światowej wyjechał do Burzyna pod Tarnowem, gdzie kontynuował nauczanie w trybie tajnym oraz pracował nad podręcznikiem zatytułowanym „Uprawa i zbieranie roślin lekarskich aromatycznych i korzennych”. W trakcie okupacji niemieckiej mieszkał w Krakowie i Warszawie, gdzie również prowadził tajne wykłady i egzaminy.

Po wojnie Dobrowolski powrócił do Poznania, aby zreaktywować Zakład Botaniki oraz ogród farmakognostyczny. W latach 1947-1951 był organizatorem i pierwszym dziekanem Wydziału Farmaceutycznego UP, która w 1950 roku przekształciła się w Akademię Medyczną. W 1946 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a ostatnie lata jego życia poświęcone były badaniom nad anatomicznymi cechami diagnostycznymi rodzimych roślin leczniczych i trujących, co wiązało się z licznymi wyprawami badawczymi do lasów okolic Poznania.

Jan Dobrowolski został pochowany na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu (kwatera św. Barbary-29-8).

Członkostwo

Jan Dobrowolski aktywnie angażował się w różnorodne organizacje, które miały na celu promowanie nauki i ochrony środowiska.

Był członkiem między innymi:

• Polskiego Towarzystwa Botanicznego,
• Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk,
• Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, gdzie zorganizował poznański oddział.

Wybrane publikacje

Jan Dobrowolski, znany z wkładu w badania botaniczne, stworzył szereg istotnych publikacji, które znacznie wzbogaciły wiedzę na temat roślin leczniczych oraz metod ich uprawy. Jego prace koncentrują się na roślinach, które mogą być wykorzystane w medycynie naturalnej oraz nauce o roślinach.

• Rośliny lekarskie dziko w Polsce rosnące; wskazówki do zbierania i suszenia, Jeneralna Intendentura Społeczna, Warszawa 1920,
• Uprawa roślin lekarskich [z rys. G. Dobrowolskiej], nakł. Kasy Mianowskiego, 1923 (Warszawa: Drukarnia Narodowa),
• Nasza walka, nasze dążenia. Poznań: nakł. Składnicy Abstynenckiej, 1928 (Poznań: „Ostoja” Księgarnia i Drukarnia),
• Korelacja między liśćmi a budową anatomiczną drewna (1936),
• Herba cum radice Plantaginis. Poznań: skł. gł. w Księgarni Jana Jachowskiego, 1938 (Poznań: Czcionkami Druk. Uniwersytetu Poznańskiego pod zarządem Józefa Winiewicza). Seria: Prace Zakładu Botaniki i Uprawy Roślin Lekarskich; Nr 2,
• Uprawa i zbieranie roślin lekarskich aromatycznych i korzennych. Poznań: Księgarnia Akademicka, 1946,
• Wskazówki do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej (1952).

Każda z wymienionych pozycji przyczyniła się do rozwoju dziedziny, w której działał, oraz do popularyzacji wiedzy na temat roślin leczniczych i ich zastosowania. Dobrowolski swoją pracą zainspirował wielu badaczy oraz pasjonatów botaniki.

---

Oceń: Jan Dobrowolski

---