Jan Pirożyński

Nauka i edukacja

Jan Pirożyński, który przyszedł na świat 7 marca 1936 roku w Tarnowie, jest postacią niezwykle ważną w polskiej kulturze. Zmarł 8 października 2004 roku w Krakowie, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w dziedzinie bibliologii, historii książki oraz literatury. Był nie tylko wybitnym bibliotekarzem, ale także szanowanym profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, gdzie działał w latach 1981–1993. Jego osiągnięcia oraz wpływ na rozwój bibliotekarstwa w Polsce mają swoje odzwierciedlenie w licznych publikacjach i projektach, które wprowadził w życie.

Pirożyński był prawdziwym pionierem, który poświęcił swoje życie badaniom nad książką oraz szeroko pojętą kulturą literacką, przez co zyskał miano eksperta w swojej dziedzinie.

Życiorys

Jan Pirożyński to postać niezwykle zasłużona dla polskiej historiografii. W latach 1953–1957 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, co zapoczątkowało jego długą karierę akademicką.

W 1968 roku obronił swoją pracę doktorską, która została opublikowana cztery lata później pod tytułem Sejm warszawski 1570 roku. Przez wiele lat jego badania koncentrowały się na materiałach dotyczących poloników, które można znaleźć w zbiorach niemieckich i austriackich. Szczególnym zainteresowaniem darzył materiały związane z Zofią Jagiellonką, jej pasierbem Juliuszem Brunszwik-Wolfenbüttel, ród Fuggerów oraz Hugonem Blotiusem.

W 1987 roku Pirożyński uzyskał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie historii nowożytnej na podstawie rozprawy Księżna brunszwicka Zofia Jagiellonka (1522-1575) i jej biblioteka. Studium z dziejów kultury, która w 2004 roku została wydana również w wersji niemieckiej w znacznie rozszerzonej formie.

Od 1959 roku Pirożyński pracował w Bibliotece Jagiellońskiej, gdzie pełnił rolę zastępcy dyrektora do spraw zbiorów specjalnych i wydawnictw. W latach 1981–1993 był dyrektorem tej prestiżowej instytucji. Po rezygnacji z tego stanowiska kontynuował swoje badania naukowe w Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim, a od 1996 roku kierował Pracownią Dawnej Książki w Instytucie Historii UJ, zyskując w tym roku tytuł naukowy profesora.

Pirożyński odbywał staże naukowe i uczestniczył w konferencjach w wielu krajach, między innymi w Moguncji, Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel, Lipsku oraz Austriackiej Bibliotece Narodowej w Wiedniu. Z tych podróży nawiązał liczne kontakty naukowe i zawodowe. Był członkiem zarówno międzynarodowych, jak i krajowych towarzystw naukowych, takich jak Arbeitskreis Druckgeschichte w Moguncji oraz Schiller Gesellschaft w Marbach. Uczestniczył w pracach różnych komitetów, rad naukowych oraz komisji egzaminacyjnych.

Za swoje osiągnięcia w dziedzinie historii i bibliotekoznawstwa otrzymał wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, w tym Srebrny Medal Mozarta od Międzynarodowej Fundacji Mozarteum w Salzburgu, Medal Kopernikański oraz Laur Jagielloński przyznawany przez Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dorobek naukowy Jana Pirożyńskiego jest imponujący, obejmuje ponad 250 prac zarówno w języku polskim, jak i niemieckim, w tym siedem monografii, ponad sto artykułów i rozpraw, biogramów, haseł encyklopedycznych, przekładów oraz publikacji popularnonaukowych. Jego ekspertyza obejmowała w szczególności rękopisy i stare druki, a jego badania dotyczyły szerokiego zakresu tematów, takich jak historia kultury epoki wczesnonowożytnej, historia książki i księgozbiorów oraz interakcje między kulturą polską a niemiecką na przestrzeni wieków. Pirożyński analizował także rolę typografii w rozwoju cywilizacji, co zostało uwiecznione w jego pracach Z dziejów obiegu informacji w Europie XVI wieku (Kraków 1995) oraz Johannes Gutenberg i początki ery druku (Warszawa 2002).

Jan Pirożyński spoczywa na cmentarzu Bronowickim w Krakowie, gdzie jego wkład w naukę oraz pasja do historii na zawsze pozostaną w pamięci współczesnych pokoleń.

Przypisy

  1. Jan WiktorJ.W. Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 213, ISBN 978-83-233-4527-5.
  2. Pirożyński Jan, hasło aut. Hanna Tadeusiewicz [w:] Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III, pod red. Hanny Tadeusiewicz. Warszawa, Wydawnictwo SBP 2010, s. 225-226.
  3. HenrykH. Bułhak, Jan Pirożyński, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla, Wydawnictwo Naukowe Semper, 2005, s. 261-264, ISSN 0029-8514, OCLC 830286284.
  4. Migoń Krzysztof: Jan Pirożyński [w:] Roczniki Biblioteczne 2004, s. 221-225.
  5. JanJ. Pirożyński, Sophie aus dem Hause der Jagiellonen (1522 – 1775) und ihre Büchersammung, Polska Akademia Umiejętności, 2004, ISBN 978-83-88857-75-1, [dostęp 09.12.2016 r.].
  6. JanJ. Pirożyński, Księżna brunszwicka Zofia Jagiellonka (1522-1575) i jej biblioteka: studium z dziejów kultury, Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1986, ISBN 978-83-233-0137-0, [dostęp 09.12.2016 r.].
  7. JanJ. Pirożyński, Z dziejów obiegu informacji w Europie XVI wieku: nowiny z Polski w kolekcji Jana Jakuba Wicka w Zurychu z lat 1560-1587, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1154: Prace historyczne, zesz. 115, Kraków: Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1995, s. 18, ISBN 83-233-0841-1, ISSN 0083-4351.

Oceń: Jan Pirożyński

★★★★★
Średnia ocena:4.95 Liczba ocen:22