Dorota Kłuszyńska

---

Życie

Dorota Kłuszyńska, znana także jako Dora Pilcer, urodziła się w żydowskiej rodzinie, będąc córką Ignacego Pilcera oraz Barbary. Po ukończeniu szkoły ludowej, zdobyła wykształcenie na wydziale w Tarnowie, a w latach 1893–1895 wzięła udział jako wolna słuchaczka na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie studiowała ekonomię. Od 1896 roku była żoną Henryka Kłuszyńskiego, lekarza oraz aktywnego działacza w ruchu socjalistycznym.

W 1900 roku, Dorota dołączyła do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. W latach 1911-1919 pełniła funkcję członkini zarządu oraz Centralnego Komitetu Wykonawczego partii. Zajmowała się organizowaniem oraz promowaniem socjalistycznego ruchu kobiecego w Polsce i była redaktorką „Głosu Kobiet” w latach 1907–1914. W 1908 roku, z jej inicjatywy, zorganizowano w Polsce pierwsze obchody Dnia Kobiet. Jako aktywna działaczka, w 1912 roku brała udział w II Międzynarodowej Konferencji Kobiet Socjalistek odbywającej się w Kopenhadze. Ponadto, autorka broszury „Dlaczego kobiety walczą o prawa polityczne” (1912), wkładała wiele wysiłku w walkę o prawa kobiet.

W czasie I wojny światowej, od 1915 roku była aktywna w Lidze Kobiet Galicji i Śląska, a w latach 1916-1918 zasiadała w jej Zarządzie Naczelnym. W latach 1914-1919 pełniła również rolę przewodniczącej Centralnego Wydziału Kobiet PPSD. W obronie polskości Śląska Cieszyńskiego działała wspólnie z Tadeuszem Regerem, w Sekcji Śląskiej Naczelnego Komitetu Narodowego. W latach 1918-1920 była członkinią Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. 1 listopada 1918 roku stanęła na czele manifestacji robotniczej, która skutecznie „odzyskała” kluczowy dworzec bogumiński. Dnia 23 stycznia 1919 brała udział w obronie tego samego dworca, stawiając opór wojskom czechosłowackim oraz reprezentowała Radę Narodową na konferencji w Paryżu.

W okresie międzywojennym, mieszkała wraz z mężem w Łodzi (1921-1927) oraz Warszawie. Od 1921 roku była radną w Łodzi i ławniczką opieki społecznej. Jako członkini Polskiej Partii Socjalistycznej, aktywnie uczestniczyła w działaniach partii między 1919 a 1939 rokiem i była częścią kierownictwa, które reprezentowało bardziej centrowe skrzydło partii. W 1928 roku zaczęła współpracować z międzynarodowym ruchem socjalistycznym, a do 1939 roku pełniła funkcję przedstawicielki PPS w II Międzynarodówce. Była aktywna w licznych organizacjach społecznych, takich jak Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego oraz Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, a także w Robotniczym Towarzystwie Służby Społecznej.

Działała w porozumieniu z dr Justyną Budzińską-Tylicką oraz dr. Hermanem (Henrykiem) Rubinrautem, współpracując przy zakładaniu Poradni Świadomego Macierzyństwa, utworzonej dzięki inicjatywie Tadeusza Żeleńskiego.

Dorota była także senatorem Rzeczypospolitej Polskiej; 25 grudnia 1925 złożyła przysięgę i objęła mandat senatorski, zastępując zmarłego Ksawerego Praussa. Reelekowana również w 1928 (z listy PPS z Warszawy) i 1930 (z listy Centrolewu), w II i III kadencji zajmowała się pracą w komisjach gospodarczych.

Po wybuchu II wojny światowej przebywała we Lwowie, gdzie krótko została aresztowana przez władze sowieckie. Następnie do 1942 roku ukrywała się w Warszawie, a później na wsi pod Grójcem, działając w tajnym nauczaniu. Od 1943 roku była członkiem Centralnego Kierownictwa Ruchu Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność, Równość, Niepodległość. W 1945 roku, wraz z Zygmuntem Żuławskim, przyczyniła się do tworzenia nowej Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, oddzielnej od PPS lubelskiej.

Po nieudanej próbie legalizacji tej partii, wróciła do PPS, stając się aktywną członkinią Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W 1947 roku dostała się do Sejmu Ustawodawczego jako posłanka, zasiadając w różnych komisjach, w tym Pracy i Opieki Społecznej oraz Spraw Zagranicznych. W latach 1948-1952 była przewodniczącą Zarządu Głównego TDP i przyjęła członkostwo w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Mimo że zasiadała w Komitecie Centralnym tej partii, jej udział miał charakter czysto formy, wszak po jej śmierci KC PZPR nawet nie zamieścił nekrologu.

W 1952 roku uzyskała mandat poselski z okręgu nr 2 (Pruszków), ale nie zdążyła złożyć ślubowania, ponieważ zmarła dwa dni po rozpoczęciu kadencji. Jej pochówek odbył się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-tuje-3). W 1938 roku wniosek o nadanie Medalu Niepodległości został odrzucony, podobnie jak wniosek w 1947 roku, dotyczący przyznania jej Złotego Krzyża Zasługi.

Upamiętnienie

Wspomniana postać, Dorota Kłuszyńska, jest jedną z 30 bohaterek niezwykle ważnej wystawy pod tytułem „60 na 100. SĄSIADKI. Głosem Kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie”, która poświęcona jest kluczowej roli kobiet w wydarzeniach historycznych związanych z śląskimi powstaniami oraz akcją plebiscytową w 2019 roku. Wystawa została stworzona z pasją oraz starannością przez Małgorzatę Tkacz-Janik, która zajęła się koncepcją, scenariuszem i dostarczeniem materiałów. Graficzne aspekty wystawy przyczyniła się do konsolidacji dzięki talentowi Marty Frej.

W 2018 roku, w uznaniu za jej dokonania, Dorota Kłuszyńska została uhonorowana specjalnym wyróżnieniem – lampą, która została umieszczona na Uliczce Cieszyńskich Kobiet. To miejsce jest symbolem uznania zasług kobiet z regionu, które odegrały znaczącą rolę w historii.

Swoje pięć minut miała także w marcu 2018 roku, kiedy to w Oranżerii Zamku Cieszyn otwarto czasową wystawę zatytułowaną „Obywatelki. Kobiety Śląska Cieszyńskiego dla Niepodległej”, której autorstwo przypadło w udziale Władysławie Magierze. Dorota Kłuszyńska znalazła się w gronie bohaterek, które stały się inspiracją i przykładem dla kolejnych pokoleń.

---

Oceń: Dorota Kłuszyńska

---