Jan Pryziński

Wojsko i służby mundurowe

Jan Janusz Pryziński, urodzony 21 czerwca 1879 roku w Tarnowie, to postać o bogatej historii i znaczącym wkładzie w rozwój kraju. Jego życie zakończyło się 6 lutego 1959 roku w Komorowie.

Był pułkownikiem dyplomowanym kawalerii Wojska Polskiego, co świadczy o jego wysokich umiejętnościach w dziedzinie wojskowości. Przez całe swoje życie zaangażowany był w działalność niepodległościową, co czyni go ważnym uczestnikiem walk o wolność Polski.

Dzięki swojemu oddaniu, otrzymał Order Virtuti Militari, najwyższe odznaczenie wojskowe za męstwo na polu bitwy. Oprócz kariery wojskowej, Pryziński był również nauczycielem, co dowodzi jego zaangażowania w edukację i społeczeństwo. W swojej społeczności pełnił rolę starosty zamojskiego, co świadczy o zaufaniu, jakim go obdarzano.

Życiorys

Jan Pryziński przyszedł na świat 21 czerwca 1879 roku w Tarnowie, który wtedy był miastem powiatowym w Królestwie Galicji i Lodomerii. Był synem Leona i Elżbiety z Hellerów. Jego edukacja rozpoczęła się w c. k. Gimnazjum w Tarnowie, które ukończył w 1899 roku. Kontynuując swoje studia, w 1905 roku zdobył dyplom na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz spędził cztery semestry na Wydziale Prawa.

W dniu 26 grudnia 1902 roku Jan został mianowany zastępcą nauczyciela w c. k. Gimnazjum w Tarnowie. Dwa lata później, 8 lipca 1904, przeniesiono go do Gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie również zajął podobne stanowisko. Sukcesywnie awansował i 21 czerwca 1906 roku uzyskał status rzeczywistego nauczyciela w c. k. I Gimnazjum w Tarnowie, a 16 lipca 1910 roku objął stanowisko profesora w c. k. Gimnazjum Realnym (IV.) w Krakowie. Od 1912 roku brał czynny udział jako organizator i instruktor w Polskich Drużynach Strzeleckich w Krakowie.

W obliczu wybuchu I wojny światowej, Jan wstąpił do Legionów Polskich 16 sierpnia 1914 roku. W wojskowej karierze okazał się skutecznym dowódcą, obejmując stanowisko I plutonu w 3 szwadronie kawalerii II Brygady Legionów. Przez lata służby awansował, a 29 września 1914 roku uzyskał stopień chorążego, a 2 listopada tego samego roku został podporucznikiem. Już w czerwcu 1915 roku pełnił funkcję dowódcy 6 szwadronu 2 pułku ułanów. 11 listopada tego roku awansował na porucznika, a w 1917 roku piastował stanowisko dowódcy polowego szpitala koni oraz szefa 1 szwadronu w 2 pułku ułanów.

W lutym 1918, po internowaniu w towarzystwie pułku we Włoszech, Jan Pryziński podjął ucieczkę, wracając do Polski 10 lipca. 21 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego, uzyskując potwierdzenie stopnia porucznika. Podczas walk o Śląsk Cieszyński pełnił rolę szefa 4 szwadronu 2 pułku szwoleżerów. Już 19 kwietnia 1920 roku uzyskał stopień rotmistrza w kawalerii, a jego umiejętności przyczyniły się do sukcesów na frontach wojny polsko-bolszewickiej. „22 V 1920 w nocy przeprowadził baon szturmowy dywizji na wyznaczone pozycje w rejonie wsi Kalita na wsch. od Duniłowicz, ratując I baon 12 pp odcięty od reszty 6 DP. Za czyn ten został odznaczony Orderem Virtuti Militari”.

Już 9 września 1920 roku został zatwierdzony w stopniu majora, a jego zaangażowanie w III powstanie śląskie oraz dalsza kariera dowódcy 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy pokazuje jego militarną dojrzałość. 1 września 1921 roku, jako szef sztabu 15 Dywizji Piechoty, ugruntował swoją pozycję w armii, a 3 maja 1922 roku uzyskał stopień podpułkownika, mając 83. lokatę w korpusie oficerów jazdy.

W latach 1922–1923 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, po którym, od 15 października 1923 roku, objął stanowisko zastępcy szefa sztabu w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W 1924 roku jego kariery przebiegła do Inspektoratu Armii Nr V, a następnie do 9 pułku ułanów w Trembowli, gdzie pełnił rolę dowódcy pułku. Prezydent RP nadał mu stopień pułkownika w korpusie oficerów kawalerii, z datą 1 stycznia 1928 roku.

Do momentu 30 czerwca 1929 roku przebywał w stanie spoczynku, a po wojnie w 1932 roku objął stanowisko inspektora wojewódzkiego w Urzędzie Wojewódzkim w Lublinie, gdzie zbudował lotnisko Zamość-Mokre. Następnie Jan Pryziński pracował jako notariusz w Łomży oraz Sochaczewie, a także jako pisarz hipoteczny przy Wydziale Hipotecznym Sądu Okręgowego w Łomży do 1939 roku.

W kampanii wrześniowej 1939 roku, pełniąc funkcję w Dowództwie Frontu Południowego, inspirował działania, ale po ciężkich zranieniach, które przyniosły mu wiele niedogodności, odmówił powrotu do służby i brał udział w obronie Lwowa. Udało mu się uciec przed aresztowaniem przez NKWD i dotrzeć do Warszawy.

Po zakończeniu II wojny światowej, Jan Pryziński osiedlił się u syna w Komorowie, gdzie zmarł 6 lutego 1959 roku. Spoczywa w Pęcicach. Jego życie osobiste wyglądało równie intensywnie; 6 czerwca 1906 roku ożenił się z Heleną z Baumów, z którą miał troje dzieci, w tym Jana Bohdana, który służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, oraz Krystynę Ewę, która była aktorką i żołnierzem Armii Krajowej.

Ordery i odznaczenia

Jan Pryziński został odznaczony wieloma prestiżowymi medalami i orderami, które świadczą o jego zasługach oraz odwadze w trudnych czasach. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jego odznaczeń:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2844 – 15 marca 1921,
  • Krzyż Niepodległości – 25 lutego 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
  • Krzyż Walecznych dwukrotnie,
  • Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego I klasy – 2 października 1919,
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych – 12 maja 1936.

Przypisy

  1. Robaszkiewicz Roman Kajetan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.23-1696, s. 5, 7 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 01.05.2023 r.]
  2. Obsada dowództw. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.59, s. 130 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 28.01.2023 r.]
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 02.01.1928, s. 2.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28.01.1928, s. 25.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24.07.1928, s. 234.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14.02.1929, s. 72.
  7. Ruch służbowy. „Lubelski Dziennik Wojewódzki”. 14, s. 318, 16.06.1932.
  8. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 335, 847.
  9. Dalecki 1989 ↓, s. 160, błędnie podał, że był podpułkownikiem.
  10. Dokumenty 1997 ↓, s. 30.
  11. Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 418.
  12. M.P. z 1932 r. nr 48, poz. 53.
  13. Dz. Rozp. MS Wojsk. Nr 7 z 30.11.1918, poz. 130.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 03.05.1920, s. 314.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 22.09.1920, s. 892.
  16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 27.09.1923, s. 586.
  17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 120 z 12.11.1924, s. 671.
  18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23.05.1927, s. 146.
  19. Kolekcja ↓, s. 4.
  20. Sprawozdanie 1898 ↓, s. 33, absolwent klasy VII.
  21. Sprawozdanie 1903 ↓, s. 32, 35.
  22. Sprawozdanie 1905 ↓, s. 70, 103.
  23. Sprawozdanie I 1907 ↓, s. 56.
  24. Sprawozdanie II 1907 ↓, s. 1, 4.
  25. Sprawozdanie 1911 ↓, s. 39, 42.

Oceń: Jan Pryziński

★★★★★
Średnia ocena:4.85 Liczba ocen:8